Tygrys sumatrzański jest podgatunkiem tygrysa, drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Jest to najmniejszy z żyjących współcześnie tygrysów, prawdopodobnie dlatego, że wyewoluował na odosobnionym środowisku wyspiarskim.

Jego sierść jest intensywnie pomarańczowo-brązowa z wyraźnymi czarnymi pręgi na ciele, które są węższe niż u innych tygrysów, dzięki czemu lepiej wtapia się w środowisku lasu deszczowego.

Ponadto wyróżniają go charakterystyczne „bokobrody”. Nos jest szeroki i krótki, a potylica szeroka z licznymi pręgami. Białe plamki umieszczone z tyłu na uszach mają za zadanie zmylić przeciwnika, gdyż udają oczy, które mają uchodzić za dużo większe, a tym samym czynić z tygrysa jeszcze groźniejszego drapieżnika.

Małe rozmiary ciała są efektem dostosowania się tygrysa do środowiska Sumatry – gęstych lasów i niewielkich ofiar, na które poluje. Ogon jest o połowę krótszy od ciała, tygrys używa go do stabilizacji podczas gwałtownych zakrętów. Ogon pełni też ważną rolę w komunikacji z innymi tygrysami.

Samce i samice tygrysa sumatrzańskiego większość życia spędzają samotnie, na własnych terytoriach. Samice poruszają się w obrębie swoich stosunkowo niewielkich obszarów, podczas gdy terytorium samców może być znacznie większe (około 70 km2 ) i swoim zasięgiem obejmować terytoria 2 – 7 samic.

Wielkość terenu, po którym porusza się samica, wystarcza by zaspokoić głód, odchować młode, znaleźć schronienie itp. Osobniki którym nie udaje się utrzymać swojego terytorium nie przystępują do rozrodu.

Zasięg występowania tygrysów sumatrzańskich i ich ilość zależy w bezpośredni sposób od dostępności zwierzyny łownej na ich terytorium. Obie płcie znaczą teren swoim zapachem. Odstrasza to potencjalnych rywali, informuje o zasięgu terytorium, a także o wystąpieniu rui u samic. Większość „znaków” znajduje się w pobliżu wody, gdzie prawdopodobieństwo spotkania się tygrysów jest większe, i w miejscach, gdzie licznie występuje zwierzyna łowna. Markery zapachowe pozostawiane są w postaci odchodów lub też moczu zmieszanego z wydzieliną zapachową, produkowaną przez gruczoły okołoodbytowe. Jedyne istotne spotkania samców i samic odbywają się w okresie reprodukcyjnym.

Tygrysica jest płodna wiele razy w ciągu roku. Liczba młodych po urodzeniu wynosi do 7 osobników, ale zwykle jest to średnio 2-3 osobniki. Masa ciała młodych tygrysów, gdy się urodzą to około 1 kilogram. Wiek osiągnięcia dojrzałości to od 3 do 6 lat. Ciąża trwa 3-4 miesiące.

Tygrysy mają szeroki zakres wokalizacji, w tym ryk, chrząkanie czy syczenie. Ryk pojawia się podczas rzucania wyzwania innym tygrysom na odległość, obrony zdobytego pożywienia lub przyciągania partnera. Istnieje też przyjazne powitanie, zwykle używane między matką i jej młodymi. Inne formy komunikacji pomiędzy tygrysami obejmują opryskiwanie moczem, pozostawianie stosów odchodów tam, gdzie można je zobaczyć, oraz drapanie drzew lub ziemi pazurami – wszystko, aby powiedzieć „ten obszar jest mój!”.

Tygrysy rzadko znajdują się daleko od źródła wody. Doskonale pływają, są często spotykane w ciągu dnia, gdy relaksują się lub czekają na zdobycz. Szukają wody, podczas gdy większość kotów jej unika. Tygrysy nie zniechęcają się do rzeki, jeśli po drugiej stronie jest ofiara. Przednie łapy tygrysa są duże i silne, by zabić ofiarę. Pazury mogą być wciągane do środka, co pomaga zachować ich ostrość. Tygrysy używają również swoich pazurów do znakowania terytorium poprzez drapanie po drzewach. Taka czynność także wyostrza pazury.

Ze względu na niewielkie rozmiary ciała i siedliska jakie zamieszkuje, tygrys sumatrzański wybiera ofiary nieco mniejsze i lżejsze niż jego kuzyn – tygrys syberyjski.

Dzięki obecności elastycznej skóry pomiędzy palcami łap świetnie pływa, z czego korzysta nader chętnie, szczególnie, kiedy ma okazję zagoni do wody potencjalną zdobycz.

Wielkość i zasięg terytorium tygrysa sumatrzańskiego są zmienne i zależą od typu siedliska oraz dostępności pokarmu.

Bardzo dobry wzrok i słuch czynią z niego wyjątkowo skutecznego łowcę. Umożliwiają mu także prowadzenie polowanie o zmierzchu i nocą, kiedy może pokonać dystans ponad 30 kilometrów.

Podczas polowania tygrys sumatrzański jest powolny i cierpliwy, wyczekuje ofiary ukryty w gęstej roślinności, szykując się do gwałtownego skoku. Zazwyczaj atakuje z bliskiego dystansu, rzucając się na bok zdobyczy. Tygrys sumatrzański nie jest wybrednym łowcą, najczęściej poluje na jelenie i dziki, ale nie pogardzi też inną zdobyczą, np. rybami, krokodylami oraz ptakami.

Tygrys poluje samodzielnie, aktywnie poszukując potencjalnej zdobyczy. Najczęściej zasadza się wokół mniejszych zbiorników wodnych, do których podchodzą ofiary by się jej napić. Polega raczej na szybkim ataku niż na długiej gonitwie. Kiedy tygrys upoluje większą zdobycz na słabo osłoniętym terenie, najpierw zaciąga ją w miejsce, gdzie czuje się bezpiecznie i dopiero wtedy przystępuje do konsumpcji. Zdobycz taką może ciągnąć nawet kilka kilometrów, w zależności od terenu i własnego temperamentu. Tygrysy często odpoczywają w pobliżu swojej zdobyczy, posilając się z przerwami. Kiedy zmuszone są, aby się od niej oddali, ukrywają zdobycz pod stertą liści, trawy i kamieni, a niekiedy zatapiają ją w wodzie, aby zlikwidować jej zapach.

Pomimo stosunkowo skąpej wiedzy nt. ilości zabijanych ofiar wiadomo, że tygrysy, które nie mają młodych osobników pod opieką, zabijają dużą zdobycz raz na osiem, dziewięć dni, co w przeliczeniu daje od 40 do 46 ofiar w ciągu roku. Samice opiekujące się młodymi zmuszone są do częstszego polowania lub do zabijania większej zwierzyny, aby pokryć zapotrzebowanie własne oraz przychówku.

Tygrysy są przystosowane do nieregularnych posiłków. Potrafią zjeść znacznie więcej niż potrzebują do zaspokojenia głodu, a następnie pościć 3-4 dni.

Obecnie żyje sześć podgatunków tygrysa, z których wszystkie są zagrożone w związku z polowaniami ludzi i wkraczaniem na ich leśne siedliska.

Dla ludzi wielu kultur, tygrys jest symbolem siły i odwagi. Jednak od wielu lat poluje się na tygrysy ze względu na ich futro i inne części ciała. Czasem wykorzystuje się je w Tradycyjnej Chińskiej Medycynie, jako „lekarstwo” na różne dolegliwości, nawet na bóle zębów. Te „lekarstwa” nigdy nie okazały się skuteczne.

W ratowanie populacji tygrysów zaangażowane są od lat na wielką skalę społeczności międzynarodowe, lokalne rządy, duże korporacje, parki oraz rezerwaty, departamenty ochrony środowiska, a także organizacje pozarządowe. Ochrona gatunkowa jest realizowana na wielu płaszczyznach. Są wśród nich: nakładanie sankcji na kraje, które nie kontrolują handlu martwymi tygrysami, zakładanie rezerw gatunkowych, szkolenie oraz rozmieszczenie w terenie zespołów do walki z kłusownikami, identyfikacja krytycznych punktów w ochronie gatunkowej, współpraca z ludźmi praktykującymi medycynę tradycyjną nad alternatywnymi rozwiązaniami nie wykorzystującymi części ciała tygrysów, społeczne kampanie edukacyjne, projekty odbudowy siedlisk, ekonomiczne zachęty dla lokalnych społeczności, rozwój badań i metod monitoringu, a także rozpoczęcie naukowych projektów badawczych.

Wiele krajów na całym świecie, w tym Stany Zjednoczone, przyjęły przepisy zakazujące sprzedaży produktów wykonanych z części ciała tygrysów. Istnieją międzynarodowe projekty, które pomagają chronić siedliska dzikich tygrysów.

Ogrody zoologiczne pomagają im poprzez programy hodowlane i edukację ludzi na całym świecie o tych zwierzętach. Przykładem jest Zoo w San Diego, które połączyło siły z Parkiem Narodowym Way Kambas na Sumatrze w Indonezji, głównym siedliskiem tygrysów sumatrzańskich Panthera tigris sumatrae. Finansują wspólnie badania mające na celu określenie liczby i rozmieszczenia tych krytycznie zagrożonych zwierząt.

Niestety w dalszym ciągu rozwija się kłusownictwo i nielegalny handel częściami ciała tych zwierząt, a także wytworzonymi z nich produktami. Głównym i największym na świecie odbiorcą tego typu towarów są Chiny. Wynika to z olbrzymiego rynku zbytu i rzeszy potencjalnych klientów. Kolejnymi importerami są Tajwan i Korea Południowa, gdzie eksportuje się przeważnie kości tygrysa, jak i pozostałe części, które głównie wykorzystywane są w medycynie ludowej.

Siedlisko tygrysa sumatrzańskiego zostało drastycznie przekształcane na cele rolnicze. Tygrysy zmuszone są zamieszkiwać podzielone tereny leżące w obrębie pięciu parków narodowych i dwóch rezerwatów dzikiej przyrody. Zwierzęta żyjące na tego typu obszarach są szczególnie narażone na kłusownictwo, które nasila się wraz z naruszeniem ich spokoju przez mieszkańców wiosek. Ciągła utrata naturalnych ekosystemów pogłębia kryzys ochrony tygrysów, dlatego zostały one objęte strategią ochrony gatunkowej, opracowaną przez Indonezyjskie Ministerstwo Leśnictwa.

Obecny stan populacji jest na tyle zły, że nie pomoże mu nawet stabilizacja na obecnym poziomie. Grozi to poważną katastrofą ekologiczną, wynikającą z typowych problemów genetycznych związanych z niewielką liczebnością zwierząt.