Czy wiesz, że...

panda mała
Panda mała wykazuje podobieństwo w budowie czaszki i uzębienia do pandy wielkiej, która jest przedstawicielem rodziny niedźwiedziowatych. Ponadto przednie kończyny pandy małej przystosowane są do pobierania bambusa i jest to adaptacja do środowiska podobnego do tego, w którym żyje panda wielka. Natomiast cechy pandy małej charakterystyczne dla rodziny szopowatych to gruby, pasiasty ogon, „zamaskowana” część twarzowa czaszki i spiczaste uszy. Mimo tych podobieństw, w oparciu o analizę molekularną, panda mała jest obecnie zaklasyfikowana do swojej własnej rodziny Ailuridae.

Jak wygląda panda mała?

Panda mała ma charakterystyczne, rdzawe lub rdzawo-brązowe umaszczenie. Pysk, policzki i końce uszu są białe, co przywodzi na myśl szopa. Na ogonie ma 6 barwnych pierścieni, jego koniuszek jest puszysty i ciemny, podobnie jak łapy i brzuch. Głowa jest okrągła, a uszy są średniej wielkości, ustawione pionowo, ma czarny nos i bardzo ciemne oczy. Łapy są krótkie z gęstym owłosieniem na podeszwach.

Gęsta sierść służy jako izolacja cieplna na zaśnieżonych i pokrytych lodem terenach i zakrywa gruczoły zapachowe, które są obecne w okolicach odbytu. Jej długi i puszysty ogon często używany jest jak poduszka i zapobiega utracie ciepła. Ponadto pomaga on w utrzymaniu równowagi, kiedy panda mała stoi na tylnych łapach, wtedy się nim podpiera.

Panda mała, podobnie jak panda wielka posiada fałszywy kciuk, który jest przedłużeniem kości nadgarstka w kończynach przednich. Pomaga on podczas żerowania, ponieważ pozwala mocno chwytać bambus. Kiedy panda mała schodzi z drzew głową w dół obraca kostkę u nogi, aby kontrolować pochylenie, wtedy jej pazury mogą mocno uchwycić pień drzewa. Schodzenie głową w dół jest znacznie szybsze, ale także przygotowuje pandę do szybkiego przemieszczania się, gdy dotrze ona do ziemi.

Panda mała jest stosunkowo lekka. Pozwala jej to wspinać się na cienkie gałęzie, a dzięki temu unikać ataków cięższych drapieżników.

Gdzie występuje panda mała?

  • panda mała ruda Lian

    Panda mała występuje w lasach klimatu umiarkowanego Himalajów, od pogórza zachodniego Nepalu do Chin na wschodzie. Miejsca o najwyższym zagęszczeniu pandy małej to obszar w Himalajach, który w plejstocenie był ostoją dla wielu endemicznych gatunków. Rozmieszczenie pandy małej można określić raczej jako wyspowe, niż ciągłe.

    Panda mała występuje na wysokościach od 2200 do 4800 m n.p.m., na terenach o umiarkowanej temperaturze pomiędzy 10 a 25 °C, z niewielkimi zmianami w ciągu roku. Preferuje lasy mieszane górskie ze starymi drzewami i gęstymi zaroślami bambusowymi.

    Mimo, że zasięgi występowania pandy małej i wielkiej zachodzą na siebie ,to nie ma pomiędzy nimi dużej konkurencji. Oba gatunki jedzą bambus, ale panda mała chętniej zjada jego niższe części. Pandy małe są bardziej zwinne i potrafią wspinać się po stromych zboczach, a więc zazwyczaj występuje na większych wysokościach niż panda wielka.

  • 18 miesięcy wiek dojrzałości płciowej
  • 6 ilość barwnych pierścieni na ogonie
  • 158 dni czas trwania ciąży
  • 8 lat średnia długość życia

Jak zachowuje się panda mała?

Pandy małe są terytorialne, dorosłe osobniki są samotnikami z wyjątkiem pory godowej. Nie wydają głośnych dźwięków, są zwykle ciche z wyjątkiem świergotania i gwizdów wydawanych w celach komunikacyjnych. Na co dzień pandy utrzymują dystans pomiędzy sobą, jedynie okazjonalnie kontaktują się za pomocą dźwięków. Dwa z ich najbardziej popularnych odgłosów to parskanie w odpowiedzi na zaskoczenie lub zagrożenie i dźwięk wah, głośny i przypominający płacz dziecka, używany w kontaktach pomiędzy matką a jej młodymi. Dodatkowo pandy porozumiewają się i wyrażają emocje za pomocą mowy ciała.

Agresję uzewnętrzniają poprzez uniesienie uszu i głowy, natomiast uległość poprzez położenie uszu oraz zniżenie głowy.

Panda mała jest aktywna nocą i o zmierzchu. W ciągu dnia śpi na gałęziach drzew lub w dziuplach, zwiększając swoją aktywności późnym popołudniem i wczesnym wieczorem. Kiedy jest im ciepło, śpią wyciągnięte na gałęziach ze zwisającymi nogami, a kiedy jest im zimno, są zwinięte z ogonem przy pysku.

Pandy uważane są za zwierzęta nadrzewne, ponieważ najczęściej odpoczywają, poruszają się i żerują wśród drzew. Krótko po obudzeniu panda ma w zwyczaju czyści swoje futro podobnie jak kot, liżąc przednie łapy a następnie plecy, brzuch i boki. Ponadto pociera grzbiet i brzuch o drzewa lub skały. Patroluje terytorium, oznaczając go moczem i słabym zapachem piżma wydzielanym z gruczołu około odbytowego.

Poszukuje pokarmu na drzewach lub na ziemi, pobiera pokarm przednimi łapami, pijąc zanurza łapę w wodzie a następnie ją zlizuje. Naturalni wrogowie pandy małej to: pantera śnieżna i kuny (Mustelinae).W sytuacji zagrożenia panda mała stara się uciec, wdrapując się na skały lub drzewa lub staje na tylnych łapach, by wydać się większa, i atakuje ostrymi pazurami przednich łapach.

Panda mała jest zdolna do rozmnażania już w wieku około 18 miesięcy, ale pełną dojrzałość osiąga w wieku 2-3 lat. Podczas pory godowej, która trwa od połowy stycznia do wczesnego marca samiec i samica mogą kopulować z więcej niż jednym partnerem.

Kilka dni przed porodem, samica zaczyna zbierać materiał na gniazdo, taki jak chrust, trawa i liście. Gniazdo jest zwykle zlokalizowane w dziupli lub szczelinie skalnej. Po ciąży trwającej 112-158 dni, samica rodzi od 1 do 4 młodych. Od połowy czerwca do późnego lipca młode są ślepe, głuche i ważą od 110 g -130 g. Po porodzie matka wylizuje młode co pozwala jej rozpoznać je po zapachu.

Początkowo spędza z nimi od 60 do 90% czasu. Po pierwszym tygodniu, matka zaczyna spędzać więcej czasu poza gniazdem, powracając do niego po kilku godzinach, aby opiekować się młodymi i je karmić. Samica często przenosi młode do kilku gniazd, które utrzymuje w czystości. Młode pandy małe otwierają oczy w wieku około 18 dni. W wieku około 90 dni mają już wykształcone kolorowe futro i zaczynają wychodzić z gniazda. Zaczynają także zjadać pokarm stały, gdyż odstawienie ich od piersi następuje w wieku około 6 -8 miesięcy. Podrostki zostają z matką do czasu, aż urodzą się kolejne młode pandy, czyli do następnego lata.

Samce rzadko pomagają w opiece nad młodymi. Dzieje się tak, tylko wtedy, gdy zwierzęta żyją w parach lub w małych grupach. Średnia długość życia pand to 8-10 lat, ale pojedyncze osobniki osiągały wiek 15 lat.

Czym żywi się panda mała?

Mimo, że panda mała podobnie jak panda wielka nie ma zdolności trawienia celulozy, bambus stanowi nawet 95% diety tego gatunku. Łatwiej trawione niż liście są pędy bambusa, najlepiej przyswajane w porze letniej i jesienią, średnio-strawne na wiosnę, a najmniej przyswajalne w okresie zimy. Zmiany te skorelowane są z zawartością składników odżywczych. Ponadto w skład diety pandy małej wchodzą także takie pokarmy jak grzyby, korzenie, trawy i porosty, kwiaty oraz jagody a także pokarm zwierzęcy: małe ssaki i ptaki oraz jaja.

W warunkach hodowlanych zaobserwowano, że panda mała żywi się ptakami, kwiatami, liśćmi, korą i owocami klonu, buku oraz morwy, a czasem uzupełnia dietę o ryby i owady.

Panda mała jest bardzo mało aktywna z powodu niskokalorycznej diety. Czas spędza głównie na poszukiwaniu pokarmu i spaniu. Aby przeżyć na nisko kalorycznej diecie panda mała musi zjadać duże ilości najbardziej pożywnych części bambusa, takich jak delikatne listki czy młode pędy, w ilości powyżej 1,5kg świeżych liści i 4 kg świeżych pędów dziennie.

W celu maksymalnego spożytkowania składników odżywczych pokarm ten przechodzi przez przewód pokarmowy dość szybko (około 2-4 godzin).Panda mała wytworzyła różne przystosowania umożliwiające temu gatunkowi trawienie bambusa. Zęby zwierzęcia są przystosowane są do rozdrabniania liści. Chociaż siekacze i kły pandy małej wyglądają jak zęby drapieżników, to zęby przedtrzonowe i trzonowe są w stanie zmiażdżyć i rozetrzeć pokarm roślinny np.liście. Taka budowa zębów pandy małej pozwalają jej przeżuwać pokarm dokładnie i umożliwiają efektywniejsze strawienie bambusa.

Ponieważ panda mała ma niskie zapotrzebowanie energetyczne, jest zdolna do przeżycia na diecie złożonej w większości z dostarczającego małe ilości energii bambusa.

Zagrożenia i ochrona pandy małej

Panda mała jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem według klasyfikacji IUCN, a do najważniejszych zagrożeń dotyczących tego gatunku należy odłów z natury, nielegalny handel, polowania, konkurencja ze strony zwierząt udomowionych, niszczenie siedlisk głównie poprzez wylesianie. W Indiach, za największe zagrożenie dla gatunku podaje się utratę siedlisk, a następnie kłusownictwo, podczas gdy w Chinach największym zagrożeniem są polowania oraz kłusownictwo, zwłaszcza w Płd. Wsch. Regionie tego kraju, gdzie szczególnie pożądany jest puszysty ogon zwierzęcia, z którego produkuje się kapelusze.

Na tych terenach sierść pandy jest często używana w lokalnych ceremoniach kulturowych. Podczas wesela nowożeńcy wierzą , że okrycie głowy z futra pandy małej, stanowiące ozdobę głowy pana młodego, że przyniesie im szczęście w pożyciu małżeńskim.

Także wylesianie może hamować rozprzestrzenianie się pandy małej oraz powodować nasilenie fragmentacji populacji, prowadząc do silnego jej rozproszenia. Także hodowla bydła może zagrozić egzystencji pandy małej, gdyż bydło może hamować wzrost bambusa przez jego zadeptywanie.

U pandy małej istnieje także ryzyko chowu wsobnego a tym samym wystąpienia cech warunkowanych genami recesywnymi, które niosą ciężkie choroby, niektóre z nich są nawet letalne. Ponadto wycinka drzew na opał lub na potrzeby rolnictwa, przyczynia się do usuwania starych drzew, które są schronieniami dla matek z młodymi.

Dzięki regulacjom CITES (Konwencja Waszyngtońska), panda mała ujęta została w I załączniku CITES liczba odławianych pand zmniejszyła się w ostatnich latach. Niestety nie zahamowało to procederu kłusownictwa i panda mała jest często sprzedawana prywatnym kolekcjonerom. W niektórych częściach Nepalu i Indii pandy są trzymane jako zwierzęta domowe.

Innymi czynnikami wpływającymi negatywnie na stan liczebności pandy małej jest jej mały przyrost naturalny (jedno lub dwoje młodych rocznie) oraz wysoki wskaźnik śmiertelności w środowisku naturalnym.

Jak ZOO Wrocław pomaga pandom małym?

  • panda mała ruda Lian

    Panda mała dobrze przystosowuje się do życia w warunkach wiwaryjnych i jest powszechna w ogrodach zoologicznych na całym świecie. Do 2021 roku zanotowano ponad 300? urodzeń w warunkach hodowlanych i ? osobników żyjących w 85? miejscach na całym świecie. W 2020 roku międzynarodowa księga rodowodowa podawała, że ponad 800? osobników było trzymanych w ogrodach zoologicznych i parkach całego świata. Międzynarodowa księga rodowodowa jest obecnie zarządzana przez ZOO w Rotterdamie (Holandia). We współpracy z International Red Panda Management Group koordynuje on działania ochroniarskie poświęcone pandzie małej w Ameryce Północnej, Europejskiego Programu Hodowlanego (EEP) zagrożonych gatunków w Europie i inne programy hodowlane w Australii, Indiach, Japonii i Chinach. Pandy małe w ZOO Wrocław hodujemy od 2011 roku.