Jak zbudować budkę lęgową dla ptaków i gdzie wieszać?
Ptaki w mieście cierpią z powodu braku miejsc do gniazdowania i ograniczania ich naturalnych terenów występowania. Można je wspomóc tworząc im miejsca lęgowe. Nie mogą być to zbite naprędce z paru desek domki.
Każdy szczegół w ich budowie ma ogromne znaczenie. Budka musi być przede wszystkim przyjazna ptakom i bezpieczna dla piskląt.
Jak zbudować budkę dla ptaków? Najważniejsze zasady
Budka lęgowa powinna być zbudowana z grubych desek co najmniej dwucentymetrowej grubości. Musi być głęboka, tak żeby kuna czy kot nie wybrały ptaków łapką przez otwór.
Sam otwór wlotowy także musi być odpowiednich rozmiarów – jak najmniejszy w stosunku do wielkości ptaka, żeby mógł on wejść do środka, ale drapieżnik nie mógł wsadzić tam głowy. Otwór powinien być umiejscowiony wysoko, tuż pod daszkiem.
Otwór nie powinien mieć też pod spodem żerdki ułatwiającej ptakowi wchodzenie – jest ona niepotrzebna, ptak chwyci się samej krawędzi otworu.
Wokół otworu wykonaj dodatkowe wzmocnienie z dębowej deski lub metalowej płytki, żeby wlotu nie rozkuł dzięcioł. Jako budka nada się także wydrążony pień drzewa, nieco imitujący naturalną dziuplę.
Daszek także ma znaczenie. Lepszy jest spadzisty, niż płaski, żeby deszcz z niego spływał, a budka nie gniła od zgromadzonej wilgoci. Ważne jest też, by daszek opadał do przodu budki, a nie do tyłu i nieco wystawał, chroniąc otwór wlotowy przed deszczem i słońcem.
Ustawienie otworu wejściowego względem kierunków świata także ma znaczenie. Nie ustawiaj budki otworem na południe, bo ptakom będzie za ciepło w przypadku braku cienia. Nie umieszczaj otworu także w tym kierunku, z którego wieje wiatr.
Budkę najlepiej wieszaj w zacienionym i osłoniętym przed wiatrem i deszczem miejscu, poza dostępem do ludzkich rąk i z dala od drapieżników. Do parku najlepiej po prostu pojedź z drabiną.
Do środka budki nie wkładaj nic – żadnych patyków, czy ściółki. Ptaki zniosą potrzebny materiał same. Jeśli chcesz im pomóc, możesz na wewnętrznych ściankach budki przybić lub przykleić 3-4 cienkie poziome listewki, które stworzą coś na kształt schodów i pomogą ptakom we wspinaczce do góry, do otworu wlotowego i wyjściu z gniazda.
Budek nie należy wieszać jedna za drugą, bo większość ptaków jest terytorialna. Nie dość, że wywołamy między nimi spory, to część budek nie zostanie zajęta. Odległość między budkami lęgowymi powinna wynosić minimum 30 metrów. Sikory, kowaliki, mazurki, czy pleszki nie lubią sąsiedztwa i nie przepadają za sobą nawzajem, jedynie szpaki potrafią żyć w kolonii.
Czy wiesz, że...?
Po sezonie lęgowym, jesienią, gdy budka jest już niezamieszkana, musisz ją opróżnić. Gniazdo wyrzuć, gdyż będzie w nim mnóstwo pasożytów i odchodów. Wnętrzne budki zdezynfekuj (na przykład przelej wrzątkiem i pozostaw do wyschnięcia). W celu wyczyszczenia budki najlepiej po prostu zdejmij jej dach, a potem przybij go ponownie.
Niektóre ptaki gniazdują dziko w mieście na wieżach kościołów, transformatorów, na kominach, czy strychach. Dlatego nie zabudowuj wlotów na poddasza i strychy. W wieży możesz zrobić budkę dla sowy – będzie dodatkowym zabezpieczeniem przed drapieżnikami. Budka dla sów jest innego typu niż na przykład ta dla wróbli i powinna mieć większe wejście!
Każdą nieruchomość musisz dokładnie obejrzeć przed ociepleniem i remontem. Jerzyki, wróble, jaskółki, ale i nietoperze gniazdują w otworach wentylacyjnych i pod rynnami. Nie każdy otwór w fasadzie musisz zaklejać. Nie możesz zachować gniazd? Musisz zrekompensować zwierzętom ich utratę podczas i zapewnić budki natynkowe lub podtynkowe!
Budki mają różne typy
Podane przez nas zasady tworzenia budek są uniwersalne, ale warto wiedzieć, że budki dzielą się na typy. Różnią się między sobą wymiarami i przeznaczeniem dla poszczególnych gatunków ptaków. Wszystkie typy budek możesz obejrzeć w ZOO Wrocław niedaleko parku linowego.
Budki lęgowe, Maciej Wieczorek // W: Warsztaty Bibliotekarskie [Dokument elektroniczny] / red. nacz. Wiesława Olczykowska. – Czasopismo elektroniczne. – Nr 4/2007 (24) grudzień. – Piotrków Trybunalski : Biblioteka Pedagogiczna, 2007.
Przykłady budek lęgowych we wrocławskim zoo.
Czytaj także: Jak zrobić karmniki dla ptaków
- Użyj grubych desek, co najmniej grubości 2 cm
- Na trzech lub czterech wewnętrznych ściankach przybij na różnych wysokościach pod otworem wlotowym po cienkiej poziomej listewce, która potem ułatwi wyjście piskląt z gniazda
- Zbij budkę w kształcie prostopadłościanu ściętego. Wysokość przedniej ściany najpopularniejszych typów budek powinna wynosić 25-35 cm, a tylna ściana zawsze jest nieco wyższa. Podstawa powinna mieć kilkanaście na kilkanaście cm (najczęściej od 13×13 do 15×15 cm)
- Daszek powinien być skośny i opadać do przodu budki chroniąc otwór wlotowy przed deszczem i słońcem
- Otwór wlotowy powinien być nie większy niż wielkość ptaka – na przykład dla wróbli, sikorek i mazurków powinien mieć 33 mm średnicy
- Nie umieszczaj otworu wlotowego w środku lub na dole budki. Budki z otworem na dole są dobre dla nietoperzy
- Nie umieszczaj żadnej podpórki ani żerdki pod otworem wlotowym
- Nie wkładaj do budki żadnych materiałów, m.in. gałęzi, ściółki – ptaki przyniosą je samodzielnie
- Nie wieszaj budek zbyt gęsto, bo nie zostaną zajęte. Minimalna odległość między nimi to 30 metrów (na zdjęciach widać ekspozycję przykładowych budek w zoo, nie są one zamieszkałe)
- Nie usuwaj starych drzew, które mają naturalne dziuple
Materiały w ramach Kampanii „Dzikie w Mieście” prowadzonej przez ZOO Wrocław i Urząd Miejski Wrocławia powstały w konsultacji z ekspertami Uniwersytetu Wrocławskiego.