żyrafa siatkowana
Giraffa camelopardalis reticulata
Status wg IUCN Red List
Czy wiesz, że....
Żyrafa może biec z prędkością od 32 do 60 km/h.
Jak wygląda żyrafa siatkowana?
Żyrafa jest najwyższym ssakiem lądowym na świecie. Całkowita wysokość ciała samca może wynosić aż 5,7 m, a masa ciała do 1930 kg. Nowonarodzone cielę żyrafy ma masę ciała od 50 do 55 kg.
Zarówno samce jak i samice żyrafy siatkowanej mają na ciele duże, brązowe łaty między którymi przebiegają jasne linie. Tworzą charakterystyczny wzór, od którego wzięła się nazwa podgatunku. Takie umaszczenie zapewnia żyrafie kamuflaż w różnych środowiskach, szczególnie podczas żerowania w zaroślach. Od tylnej części głowy do niemalże połowy grzbietu biegnie krótka grzywa. Kończyny przednie są dłuższe od tylnych, zakończone racicami. Ich ogon jest cienki i długi i mierzy około 76-101 cm. Czarna kępka na końcu ogona pozwala odstraszać muchy oraz inne latające owady.
Na głowie żyrafy znajdują się charakterystyczne wyrostki zwane ossikonami. Są to wypukłości kostne pokryte skórą i sierścią, występujące zarówno u samców jak i samic. Inną charakterystyczną cechą żyrafy jest długi, czarny język, używany do zrywania liści z drzew, także do pielęgnacji. Może osiągać długość do 45 cm. Żyrafy siatkowane, tak jak inne podgatunki żyrafy mają umięśnione nozdrza, które potrafią zamknąć, aby chronić ich wnętrze przed burzami piaskowymi oraz mrówkami. Długa na 2 metry masywna szyja zbudowana jest z 7 mierzących 28 cm kręgów szyjnych.
Żyrafa ma największe serce wśród wszystkich zwierząt lądowych: mierzy 60 cm długości i waży 11 kg, podczas gdy nasze serca mieszczą się w przedziale 0,2 – 0,45 kg. Tak potężna pompa musi wtłoczyć krew na wysokość głowy. Żyrafy mają też bardzo wysokie ciśnienie krwi. Jak to się dzieje, że podnosząc głowę znad wodopoju nie dostają zawrotów? Odpowiada za to tzw. „sieć cudowna”, czyli system naczyń krwionośnych. Nie dopuszczają one do cofania krwi do głowy, kiedy zwierzę się schyla, więc kiedy wraca do pionu – żyrafa nie doświadcza „mroczków”.
Obecnie żyrafa siatkowana uważana jest za podgatunek żyrafy Giraffa camelopardalis, natomiast trwają badania filogenetyczne oraz taksonomiczne czy nie powinna zostać uznana za odrębny gatunek.
Gdzie występuje żyrafa siatkowana?
Żyrafy zamieszkują głównie obszary sawanny, rozległe obszary trawiaste oraz otwarte lasy. Można je spotkać z dala od źródła wody. Samce mogą przemieszczać się w kierunku bardziej zalesionych obszarów w celu poszukiwania liści.
Obecnie żyrafa siatkowana występuje na północy i wschodzie Kenii i być może przetrwała w południowo-zachodniej Somalii i południowej Etiopii. Historycznie zasięg występowania żyrafy siatkowanej rozciągał się od południowej Somalii i Etiopii do północnej Kenii. W Somalii żyrafy zajmowały tereny od południowo-zachodniej granicy aż do rzeki Dżuba. Jednak ich liczebność spadała na długo przed rozpoczęciem wojny domowej w 1991 roku. Od tego czasu napłynęło mało danych na temat statusu żyrafy siatkowanej. Przypuszcza się, ze podgatunek ten występuje w Somalii w niewielkiej liczbie. Historyczny zasięg występowania żyrafy siatkowanej w Etiopii był dość szeroki, jednak liczebność populacji drastycznie spadła od lat 60. XX wieku. Żyrafy pozostały prawdopodobnie jedynie w regionach graniczących z Kenią i Somalią na południu oraz wschodzie. Populacja żyrafy siatkowanej w Kenii jest znacznie zmniejszona, ale nadal zwierzęta te można spotkać w znacznych częściach dawnego zasięgu występowania.
Większość terenów, na których przetrwała żyrafa siatkowana sąsiaduje z obszarami zajmowanymi przez zwierzęta gospodarskie i ludzi. Z tego względu żyrafę spotyka się nie tylko na terenach rządowych rezerwatów i parków, ale i w prywatnych oraz lokalnych rezerwatach.
wysokość ciała
masa ciała
ilość kręgów szyjnych
długość życia w naturze
Jak zachowuje się żyrafa siatkowana
Żyrafy są zwierzętami społecznymi, żyjącymi w luźnych, otwartych, niestabilnych stadach liczących od 10 do 20 osobników, chociaż obserwowano stada do 70 sztuk. Poszczególne żyrafy dołączają i opuszczają stado w dowolnym momencie. Samice żyraf są bardziej towarzyskie niż samce. W środowisku naturalnym można również spotkać pojedyncze osobniki.
Żyrafy żerują rano i wieczorem. Odpoczywają w nocy na stojąco. W stanie spoczynku głowa żyrafy często spoczywa na tylnej kończynie, a szyja tworzy imponujący łuk. Czasem żyrafy mogą się położyć. Osobniki, które odpoczywają, pozostają w całkowicie wyprostowanej pozycji, z półprzymkniętymi oczami.
Odgłosy wydawane przez żyrafa są rzadko słyszane. Ssaki te uchodzą za dość ciche. Żyrafy komunikują się między sobą za pomocą infradźwięków. Czasami można usłyszeć np. chrząknięcie lub pisknięcie przypominające gwizd. Zaalarmowana żyrafa chrząka lub prycha, aby ostrzec inne żyrafy o niebezpieczeństwie. Samice, które szukają zagubionych młodych, wydając okrzyki. Cielęta odpowiadają na wezwania matki, becząc lub miaucząc. W okresie rui samce żyraf mogą głośno kaszleć.
Dzięki swojej imponującej wysokości ciała, żyrafa może utrzymać ciągły kontakt wzrokowy, przebywając w znacznych odległościach od stada. Potrafi też z daleka dostrzec drapieżniki, dzięki czemu może przygotować się do obrony. Naturalnymi wrogami żyrafy są drapieżniki takie jak lwy, lamparty i hieny. Dorosłe osobniki potrafią dobrze się bronić, zachowują czujność w stadzie i w razie niebezpieczeństwa są w stanie szybko biec, a także uderzać swoimi kończynami. W pobliżu wodopoju na żyrafy mogą zapolować również krokodyle. W większości przypadków ofiarami są młode żyrafy, chore lub starsze.
Czym żywi się żyrafa siatkowana?
Żyrafy żywią się liśćmi, kwiatami, strąkami nasion i kwiatami. Na niektórych obszarach bogatych w minerały, mogą jeść również glebę. Żyrafy są przeżuwaczami i ich żołądek podzielony jest na komory. Długi język i mięsiste, elastyczne wargi pomagają chwytać liście z wysokich drzew. Ich głównym pokarmem są liście akacji.
Roślina ta ma kolce, ale zęby trzonowe żyrafy są wstanie je zmiażdżyć. Samiec żyrafy potrafi zjeść do 66 kg pożywienia dziennie. Żeruje z reguły z głową i szyją całkowicie wyciągniętą w kierunku liści i pędów znajdujących się najwyżej. Samice natomiast są bardziej selektywne podczas zdobywania pokarmu i wybierają liście o najwyższej wartości odżywczej. Na obszarach ubogich w pokarm, żyrafy mogą przerwać jedząc tylko 7 kg pożywnie dziennie.
Zagrożenia i ochrona żyrafy siatkowanej
Obecnie na podstawie badań lotniczych (w latach 2011-2017), szacuje się, że całkowita populacja żyrafy siatkowanej w Etiopii, Kenii i Somalii wynosi 15 785 (ok. 11 048 osobników dojrzałych). Stanowi to znaczny (56%) spadek w ciągu ostatnich 30 lat. Trzeba przy tym zaznaczyć, że nie ma dokładnych i wiarygodnych danych dotyczących populacji żyrafy siatkowanej z Somalii.
Uważa się, że głównymi czynnikami wpływającymi na spadek liczebności populacji żyrafy siatkowanej są utrata siedlisk (wskutek przede wszystkich rozwoju rolnictwa, infrastruktury, miast oraz degradacji ziemi), fragmentacja siedlisk i kłusownictwo. Wydaje się, że występowanie żyrafy jest coraz bardziej ograniczone do obszarów chronionych, w tym parku i rezerwatów zarówno rządowych jak i prywatnych, a także rancz, których podstawową funkcją może nie być ochrona przyrody, ale hodowla zwierząt. W Kenii rosnąca populacja ludzka oraz zwierząt gospodarskich doprowadziła do zwiększonej presji na zasoby naturalne, co w konsekwencji wiąże się z utratę naturalnych siedlisk żyrafy siatkowanej. Wiąże się ona m.in. z degradacją gleby w wyniku nadmiernego wypasu zwierząt i zmian klimatycznych, a także pozyskiwaniem roślinności drzewiastej na węgiel drzewny. Ponadto region ten jest coraz bardziej narażony na nieprzewidywalne lokalne opady deszczu oraz okresy susz (czasami wydłużające się), które mogą mieć negatywny wpływ na przetrwanie populacji dzikich zwierząt, w tym żyrafy siatkowanej. Ponadto istnieją dowody na wzrost spożycia mięsa dzikich zwierząt kopytnych, co uważa się za jeden z czynników powodujących spadek liczebności populacji żyrafy siatkowanej. Żyrafy siatkowane w północnej Kenii narażone są na kłusownictwo przy użyciu różnych metod, głównie sideł z drutu na szyję, zatrutych strzał i broni palnej. Niektóre grupy społeczne mogą traktować żyrafę jako źródło dużej ilości mięsa. Istnieją przesłanki wskazujące na to, że handel mięsem żyraf jest coraz częściej skomercjalizowany, a transport odbywa się do ośrodków miejskich.
Oromowie w Kenii uważają, że zabijając żyrafę uzyskuje się wyższy status społeczny, niż polując na inne zwierzęta – nawet lwa, nosorożca, bawoła czy słonia. Do niedawna używali wyłącznie pojemników wykonanych ze skóry żyraf do dojenia lub pojenia swojego bydła. Uważali, że inne materiały mogą przynieść nieszczęście, w ty utratę żywego inwentarza. Tradycyjnie Oromowie używają włosów z ogonów żyraf do zszywania podartych ubrań skórzanych, ozdabiania pojemników na mleko oraz prestiżowych naszyjników noszonych przez mężczyzn w trakcie ważnych uroczystości.
W ostatnich latach różne instytucje zainicjowały pogramy mające na celu powstrzymać spadek liczebności populacji żyrafy siatkowanej. Przykładowo Northern Rangelands Trust współpracuje ściśle ze społecznościami, aby chronić dziką przyrodę, siedliska oraz gromadzić dane na temat liczebności żyrafy siatkowanej. Program ochrony przyrody Hirola Conservation Programme, monitoruje trendy populacji żyrafy siatkowanej we wschdoniej Kenii, a San Diego ZOO Global wraz z innymi organizacjami, założyło zespół składający się z lokalnych mieszkańców, którzy m.in. monitorują stan populacji żyraf.
Jak ZOO Wrocław pomaga żyrafie siatkowanej?
Misją ZOO Wrocław jest prowadzenie działań edukacyjnych i ochrona zagrożonych gatunków. Realizuje ją na swoim terenie, ale również poza nim.
W ramach ochrony gatunkowej na terenie zoo prowadzona jest hodowla zachowawcza gatunków zagrożonych wyginięciem lub tych, które wyginęły w naturze. To też zoo, które najbardziej angażuje się w ratowanie zwierząt w środowisku naturalnym. Odwiedzając wrocławskie zoo, a zwłaszcza wybierając bilet wstępu „ZOO NA RATUNEK”, zwiedzający pomagają ocalić liczne gatunki zwierząt.
