Milu chiński
Elaphurus davidianus
Status wg IUCN Red List
Czy wiesz, że....
Milu, podobnie jak oryks szablorogi lub żubr europejski jest przykładem gatunku, który udało się ocalić przed wymarciem dzięki m.in. działalności ogrodów zoologicznych.
Jak wygląda milu chiński?
Milu chiński, lub po prostu – milu, bywa nazywany jeleniem Davida. Ostatnia nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego misjonarza, który go odkrył. Père Armand David (1826-1900) był francuskim misjonarzem jezuickim i zapalonym przyrodnikiem w Chinach. „Milu” to chińska nazwa jelenia sika (Cervus nippon), chociaż Milne-Edwards, który gatunek opisał, uważał, że tak nazywa się jeleń Davida.
Chińczycy nazywają tego jelenia Sibuxiang („sze pu shiang”), co oznacza coś w rodzaju „żaden z czterech”. Ta dziwna nazwa odnosi się do rzekomego posiadania przez tego jelenia szyi wielbłąda, kopyt krowy, ogona osła i poroża jelenia, chociaż nie jest do końca podobny do żadnego z tych zwierząt.
Elafos (z greckiego) znaczy „jeleń”; oura (greckie) „ogon” – odnosi się do stosunkowo długiego ogona podobnego do tego u osła.
Milu ma latem sierść czerwonawą do głęboko kasztanowej, z przyśrodkowym czarnym pasem wzdłuż łopatek. Sierść zimowa jest szaro-brązowa z ciemniejszymi obszarami na bokach i gardle. Samce mają również grzywy na gardle. Okrywa włosowa jest wyjątkowo długa, jak na jelenie, i lekko falista. Zimą sierść staje się bardziej wełnista. Przedstawiciele obu płci mają ciemny frędzel na stosunkowo długim ogonie. Długość ciała jelenia Davida wynosi od 1830 do 2160 mm od głowy do nasady ogona. Ogon dodaje kolejne 220-355 mm. Samce milu osiągają ciężar około 214 kg, a samice około 159 kg. Młode milu są biało nakrapiane, ich średnia masa urodzeniowa to 11 kg. Niezwykle długa i smukła głowa zaopatrzona jest w małe, szpiczaste uszy. Milu mają duże, wyraziste oczy. Tuż przy oczach widoczne są duże ujścia gruczołów przyoczodołowych. Skóra wokół oczu i pyska jest jasnoszara. Nogi są długie, a racice stosunkowo długie i smukłe. Skóra pomiędzy racicami jest naga. Stanowi to przystosowanie do chodzenia po miękkim, bagnistym podłożu.
Samce mają poroże, które zrzucają corocznie w grudniu lub styczniu. Nowe poroże natychmiast zaczyna rosnąć i osiąga pełny rozmiar do maja. Poroże ma około 55-80 cm wzdłuż łuku, a rozwidlenia zaczynają się blisko skóry. Nietypowe w porożu Milu jest to, że tylna odnoga jest długa i prosta, a przednia rozgałęzia się odnogami skierowanymi do tyłu. W fazie wzrostu poroże stanowi tkanka chrzęstna i jest ono pokryte scypułem – bogato unaczynioną skórą pokrytą delikatnym owłosieniem, która pełni funkcję odżywiającą, co pozwala na osłonę kości tuż po zrzuceniu poroża i pozwala na wzrost nowego. Po fazie wzrostu scypuł zasycha i ulega złuszczeniu. Wówczas widoczna staje się tkanka docelowo budująca poroże, czyli tkanka kostna. Inną dziwną cechą poroża jest to, że mogą występować dwie pary rocznie. Letnie poroże są większe i wypadają w listopadzie, po rykowisku czerwcowo-sierpniowym. Drugi zestaw, jeśli się pojawi, w pełni wyrośnie w styczniu i zostanie upuszczony kilka tygodni później.
Gdzie występuje milu chiński?
Ten gatunek jest endemiczny dla Chin. Milu został odratowany znad krawędzi wyginięcia i stał się klasycznym przykładem dla ratowania wysoce zagrożonego gatunku. W połowie lat osiemdziesiątych jeleń ten został ponownie wprowadzony do hodowli w Chinach, a jego populacje osiedlono najpierw w Pekinie, a następnie w Dafeng, Shishou i Yuanyang.
Współczesny gatunek Elaphurus, czyli Milu, wyewoluował w trzeciorzędzie w pliocenie, według skamieniałości wydobytych w południowej Japonii. W okresie plejstocenu znany był z Mandżurii. W holocenie jego zasięg był ograniczony do bagien i terenów podmokłych w regionie na południe od 43 ° N i na wschód od 110 ° E w Chinach kontynentalnych. Jednak rozmieszczenie gatunku zmniejszyło się, a jego populacja zmniejszyła z powodu polowań i rekultywacji terenów na obszarach bagiennych wraz ze wzrostem populacji ludzkiej. Uważa się, że jeleń Davida wyginął w dużej mierze na wolności 1500 lat przed zdziesiątkowaniem ostatniej populacji pod koniec XIX wieku podczas tzw. Rebelii Bokserów w Pekinie (było to zbrojne wystąpienie przeciwko nieudolnym rządom jak i przyrastającej liczbie cudzoziemców osiedlających się w Chinach).
W czasach dynastii Qing (1616-1911) Królewski Ogród Myśliwski Nanyuang obejmował stado milu swoim terenie łowieckim o powierzchni 200 km². Ten ogród myśliwski na południowych przedmieściach Pekinu był przeważnie terenem podmokłym, składającym się z bagien, stawów i jezior, przez które przepływała rzeka Yongding. Obszar ten został odcięty od świata zewnętrznego od czasów dynastii Yuan (1205-1368) jako królewski ogród. Francuski misjonarz Père Armand David „odkrył” jelenie w Królewskim Ogrodzie Myśliwskim Nanyuan w 1864 r. Zdając sobie sprawę, że milu jest gatunkiem nieznanym na Zachodzie, przekonał strażników, aby dali mu łanie i szkielety dorosłego samca, dorosłą samicę i młodego samca i wysłał je do Paryża w 1866 roku, gdzie gatunek ten został nazwany przez Milne-Edwardsa jeleniem Davida. W 1895 r. mur ogrodu myśliwskiego Nanyuan został zniszczony przez potężną powódź rzeki Yongding, a większość jeleni Davida uciekła i była ścigana. W ogrodzie przeżyło tylko 20-30 zwierząt. Następnie w 1900 roku, podczas powstania Bokserów, ogród został zajęty przez wojska, a pozostałe jelenie zostały zastrzelone i zjedzone.
Jednak przed upadkiem królewskiego stada w Nanyuan Royal Hunting Garden w 1900 r. milu zostały wprowadzone do prywatnych kolekcji jeleni w Wielkiej Brytanii, Belgii, Francji i Niemczech. W pierwszej dekadzie XX wieku jedenasty książę Bedford w Wielkiej Brytanii zebrał ostatnich 18 osobników jeleni Davida na świecie, aby stworzyć stado rozpłodowe w Woburn Abbey Estate w Anglii. Tylko 11 z tych jeleni było zdolnych do rozmnażania się. Niemniej jednak, silnie wsobna populacja milu bezpiecznie przeszła przez genetyczny efekt „wąskiego gardła” wynikający z chowu wsobnego i zamieszkała w rozległym otwartym parku angielskiej wiejskiej posiadłości.
Populacja osobników przetrzymywanych w hodowli zaczęła się zwiększać (choć z niepowodzeniem podczas I wojny światowej z powodu braku żywności), a od drugiej wojny światowej zwierzęta zaczęły być przenoszone do nowych ośrodków na całym świecie. W 1956 roku pierwsze zwierzęta z hodowli zostały także wysłane z powrotem do Pekinu – do tamtejszego Zoo.
Ze względu na zamiłowanie do wody i wydłużone racice naukowcy przypuszczają, że jelenie Père Davida pierwotnie zamieszkiwały bagniste równiny w północno-wschodnich Chinach.
długość ciała
długość najdłuższego łuku poroża
z tylu osobników odratowano cały gatunek
rok odkrycia milu przez ojca Davida
Jak zachowuje się milu chiński?
Ponieważ jelenie te wymarły w naturalnym środowisku, wszystkie odnotowane obserwaPonieważ jelenie te wymarły w naturalnym środowisku, wszystkie odnotowane obserwacje behawioralne pochodzą z populacji żyjących w hodowlach. W przeciwieństwie do większości jeleni, jeleń Davida bardzo lubi wodę. Milu dobrze pływają i spędzają godziny brodząc zanurzone w wodzie po brzuch. Książę Bedford odnotował kiedyś, że widział młode jelenie bawiące się w głębokiej wodzie „bardziej jak foki niż jelenie”. W okresie lęgowym samce jeleni walczą między sobą o prawo do krycia. Podczas walki samce nie tylko używają poroża i zębów, ale także stają na tylnych nogach i „boksują”.cje behawioralne pochodzą z populacji żyjących w hodowlach. W przeciwieństwie do większości jeleni, jeleń Davida bardzo lubi wodę. Milu dobrze pływają i spędzają godziny brodząc zanurzone w wodzie po brzuch.
Pochodzące z Chin jelenie były łatwym celem do polowania w ich dzikim środowisku, na otwartych równinach i bagnach. Dzikie stada malały aż do ostatniego znanego dzikiego osobnika zastrzelonego w 1939 roku w pobliżu Morza Żółtego. Jednak ich wyginięciu zapobiegł cesarz Chin, który umieścił duże stado w swoim Cesarskim Parku Myśliwskim Nan Haizi (Nan Hai-tsu Park) niedaleko Pekinu. Choć na wolności jelenie prawie wyginęły, kwitły w parku, otoczonym murem o długości 72 kilometrów i strzeżonym przez patrole żołnierzy. Francuski misjonarz Père Armand David wędrował po okolicy i zastanawiał się nad zawartością tego tajemniczego parku, ponieważ nieznajomym nie wolno było zaglądać do środka. Jednak 17 maja 1865 roku Père David przekonał strażników, aby pozwolili mu tylko jeden raz spojrzeć przez ścianę. Tak się złożyło, że właśnie w tej chwili przechodziło stado milu. Po wielu daremnych wysiłkach, Armand David był w końcu w stanie zdobyć dwie kompletne skóry owego zwierzęcia (które uważał za nowy gatunek renifera), które zabrał do Europy, umożliwiając naturaliście Milne-Edwardsowi przedstawienie pierwszego naukowego opisu gatunku. Ten zaś, by upamiętnić odkrywcę nadaje zwierzęciu miano jelenia Davida. Po nieustannych procesach dyplomatycznych cesarz podarował ambasadorowi Francji w Pekinie trzy żywe jelenie. Chociaż te jelenie nie przeżyły męczącej podróży do Europy, raport Milne-Edwardsa wzbudził pragnienie tych jeleni w Europie, a ponieważ cesarz przekazał ich trochę Francuzom, nie mógł odmówić prezentu dla Anglików i Niemców. Kilka par zostało następnie pomyślnie wysłanych do Europy, gdzie szybko się rozmnażały. Wydawało się, że około dwóch tuzinów jeleni w Europie, a także duże stado pozostające w Chinach, zapewniały przetrwanie gatunku. Jednak w 1895 roku katastrofalne powodzie spustoszyły Chiny, a wraz z nimi zniszczona została stara część muru otaczającego park. Zwierzęta w parku zostały zmiecione przez powodzie lub, jeśli uciekły bezpiecznie, były ścigane i zabijane przez głodujących Chińczyków. Po katastrofie w parku przeżyło tylko 20-30 jeleni. Jednak padły do pięciu lat później. Podczas Buntu Bokserów żołnierze zajęli Park Cesarski i zabijali oraz zjadali każdego jelenia bez wyjątku. Kiedy ujawniono zniszczenie chińskiego stada, kilku europejskich dyrektorów ogrodów zoologicznych zdecydowało się wysłać wszystkie jelenie Davida z hodowli do Opactwa Woburn należącego do księcia Bedford. W sumie 18 zwierząt dotarło do parku tego miłośnika jeleni, z których ostatecznie utrzymał się jeden jeleń i pięć łani. Populacja wzrosła do około dziewięćdziesięciu zwierząt, po czym I wojna światowa groziła unicestwieniem podjętej próby ratunkowej. Populacja została następnie zmniejszona do pięćdziesięciu zwierząt z powodu braku żywności.
Jednak do 1946 roku populacja wzrosła do 300, w którym to momencie II wojna światowa spowodowała więcej problemów z żywnością. Ponieważ stada były również zagrożone bombardowaniem w pobliżu, książę Bedford postanowił rozproszyć populację rozrodczą i w 1956 roku, pomimo oporu politycznego, wysłano do zoo w Pekinie cztery jelenie. Do 1970 r. Ponad 500 zwierząt przebywało w samym opactwie Woburn, a inne trzymano w ośrodkach hodowlanych na całym świecie. Aby zakończyć misję ratunkową, w 1986 r. 22 jelenie zostały przetransportowane z Opactwa Woburn do Pekinu, gdzie po długiej kwarantannie wypuszczono je na teren starego Parku Cesarskiego – tam, gdzie zostały odkryte ponad 130 lat temu. Ostatni krok – reintrodukcja na wolność – jeszcze nie został podjęty, chociaż w tym celu wybrano rezerwat leśny niedaleko miejsca, gdzie zastrzelono ostatnie dzikie zwierzę.
Milu chiński to nie jedyny gatunek odkryty przez ojca Davida. Dzięki jego pobytowi w Chinach w drugiej połowie XIX wieku, europejscy naukowcy mogli opisać i przedstawić światu szereg nieznanych dotąd gatunków zarówno zwierząt jak i roślin. Wśród nich wymienić należy: pandę wielką, rokselanę złocistą, a także rośliny takie jak dawidia chińska (tzw. „drzewo chusteczkowe”) lub budleja Davida, zwana motylim krzewem).
Czym żywi się milu chiński?
Milu są blisko związane z terenami podmokłych łąk, mokradeł i bagien. Ich głównym pożywieniem są rośliny występujące na tych terenach. Dieta osobników z danych populacji zależy od dostępności roślinności i tempa regeneracji roślin.
Populacja z Baijing żywi się głównie trzciną pospolitą, mannecznikiem indyjskim, Eragrostis cilianensis, palusznikiem krwawym i włośnicą zieloną. Ale w okresie zimowym, kiedy nie ma wystarczającej dostępności pożywienia są dokarmiane wcześniej przygotowanymi suszonkami przez pracowników Parku.
Z kolei milu żyjące na terenie rezerwatu Dafeng w swojej diecie mają głównie imperate cylindryczną, trzcinę pospolitą, amorfę krzewiastą i robinię akacjową.
Dieta jeleni z Shishou jest zdominowana przez gatunki takie jak trzcina pospolita, miskant kwiecisty, cunodon palczasty, Scirpus yagarna, Scirpus triqueter i ponikło igłowate, które rośnie głównie pod powierzchnią wody.
Trudno jest ocenić rolę ekosystemową tak rzadkiego zwierzęcia. Przynajmniej w przeszłości te jelenie były prawdopodobnie ważne w utrzymaniu siedlisk poprzez swój sposób żerowania. Zapewne stanowiły też pożywienie dla drapieżników.
Zagrożenia i ochrona milu chińskich
Gatunek wyginął na wolności w wyniku utraty siedlisk i polowań. Wielkość ponownie wprowadzonej populacji wynosiła zaledwie 120 osobników w 1993 r., chociaż od tego czasu wzrosła do ponad 2000 (dane z roku 2008). Niska różnorodność genetyczna została zidentyfikowana jako długoterminowe zagrożenie. Nie jest jasne, ile pozostało rodzimych siedlisk, na których Milu może swobodnie występować.
Dzisiejsza, całkowita populacja to ok. 2 tys. osobników, którą odtworzono z zaledwie jedenastu.
Ta mała grupa wystarczyła, by uratować i odtworzyć gatunek, który do dzisiaj przetrwał w ogrodach zoologicznych na całym świecie.
Milu jest wymieniony na chińskiej czerwonej liście jako wymarły na wolności.
Zalecane działania ochronne obejmują:
Założenie dodatkowych populacji, kiedy i gdzie jest to możliwe, w celu przywrócenia prawdziwie dzikiej, wolnej populacji.
Przeprowadzenie badań czterech wolno żyjących subpopulacji w prowincjach Hubei i Hunan w celu oceny ich długoterminowej żywotności.
Ustanowienie programu zarządzania genetycznego dla wszystkich populacji w Chinach.
Opracowanie programów edukacyjnych w zakresie ochrony przyrody w celu podniesienia świadomości mieszkańców i ogółu społeczeństwa.
Po próbnym uwolnieniu tego gatunku w rezerwacie Dafeng w Chinach, naukowcy Hu i Jiang (2002) doszli do wniosku, że przyszłe wypuszczenia będą wymagały albo naturalnych, albo sztucznych granic, aby złagodzić konflikt między wprowadzonymi milu a rolnikami, na których ziemie jelenie mogą zawędrować. Autorzy ci sugerują model reintrodukcji oparty na modelu opracowanego dla oryksa arabskiego (Oryx leucoryx) w Omanie.
Jak ZOO Wrocław pomaga milu chińskim?
Wrocławskie zoo jest jednym z 60 ogrodów zoologicznych na świecie, które prowadzi hodowlę zachowawczą milu. Pierwszy jeleń tego gatunku pojawił się tu w 1960 r. Przyjechał z Berlina i był pierwszym przedstawicielem tego gatunku w Polsce. Po stworzeniu stada hodowlanego, pierwszy młody urodził się w 1981 r. Wrocławskie stado wydało na świat już blisko 40 młodych jeleni Milu.
