Różne podgatunki reniferów wykazują szeroki zakres rozmiarów. Ogólnie rzecz biorąc, podgatunki zamieszkujące bardziej południowe szerokości geograficzne są większe niż ich północni kuzyni. Renifer może osiągać wysokość w kłębie do 120 cm, a jego długość całkowita waha się od 150 do 230 cm. Renifery mają krótkie ogony.

Występuje wyraźny dymorfizm płciowy, samce niektórych podgatunków są wręcz dwukrotnie większe niż samice. Sierść renifera to doskonała, lekka izolacja przed ekstremalnie niskimi temperaturami. Włosy są puste w środku, co pomaga zatrzymać ciepło blisko ciała, podobnie jak puchowa kurtka. Jednocześnie sierść taka sprawia, że są bardziej wyporne, co ułatwia im pływanie. Umaszczenie różni się w zależności od podgatunku, regionu, płci i pory roku, od bardzo ciemnobrązowych byków reniferów leśnych latem do prawie białych na Grenlandii (R. t. groenlandicus) i na dalekiej Arktyce. Często na brzuchu, szyi i nad racicami sierść jest jaśniejsza lub biała. Pysk renifera jest zakończony szerokim nosem – jest to przystosowanie zwierzęcia do ogrzewania chłodnego powietrza, zanim trafi ono do płuc. Oczy reniferów mogą zmieniać ubarwienie w ciągu roku – zimą stają się niebieskie, a latem bursztynowe. Najpewniej ułatwia im to obserwację otoczenia podczas nocy polarnej.

Racice, stanowiące rogowe zakończenie czterech palców każdej kończyny renifera, są duże i wklęsłe, dzięki czemu nogi renifera stanowią dla niego dobre oparcie w kopnym śniegu i miękkiej tundrze – warunkach, z którymi często się spotykają. Szerokie racice przydają się również podczas pływania. Renifery wydają słyszalny odgłos klikania podczas chodzenia, który jest wytwarzany przez ocieranie się ścięgien o kość stopy. Renifer tundrowy to jedyny gatunek z rodziny jeleniowatych, u którego poroże występuje u obu płci. Dojrzałe byki mogą nosić ogromne i złożone poroże, podczas gdy krowy i młode zwierzęta mają zwykle mniejsze i prostsze. Dojrzałe byki zrzucają zwykle poroże wkrótce po rykowisku, czyli w grudniu, podczas gdy krowy mogą je utrzymywać do wiosny, która na dalekiej północy następuje w okolicach czerwca. Charakterystyczny łopatowaty wyrostek poroża znajdujący się nad nosem renifera służy mu jako łopata do odgarniania śniegu podczas poszukiwania pokarmu.

Renifery to zwierzęta roślinożerne. Ich dieta jest najbardziej zróżnicowana latem, kiedy zjadają liście wierzb i brzóz, grzyby, wełniankę, turzycę i wiele innych gatunków roślinności lądowej. Porosty są ważnym składnikiem diety, zwłaszcza zimą, ale nie są spożywane wyłącznie.

Zimą ich głównym pożywieniem są porosty, takie jak chrobotek reniferowy, ale jedzą też inne rośliny, które znajdują pod pokrywą śnieżną oraz porosty zwisające z drzew. Latem pasą się na różnych rodzajach traw, ziół i liści, chętnie zjadają grzyby rosnące późnym latem i wczesną jesienią

Renifer jest przeżuwaczem i ma wyjątkową zdolność wchłaniania bardzo odżywczych składników z porostów. Kolejną zaletą renifera jest to, że ma dobrą zdolność dostosowywania swoich zachowań do dostępności pastwisk. Jeśli jest w stanie, zajmuje tylko najlepsze części pastwiska. Jednak przeżuwacz będzie miał trudności z przetrwaniem, jeśli pastwisko zostanie nagle zmienione, ponieważ mikroorganizmy w żołądku potrzebują pewnego czasu, aby przestawić się na nowy pokarm. Jeśli renifer głoduje, może to mieć negatywny wpływ na jego zdolność trawienia pokarmu, nawet jeśli dostanie wystarczającą ilość pożywienia po okresie głodu.

Renifery wydają się być powszechnie występującym zwierzęciem na północy Europy, Azji i Ameryki Północnej. Jednak sytuacja ta zmienia się bardzo dynamicznie, bo w zaledwie trzy pokolenia (21 lat) odnotowano aż 40% spadek liczebności populacji w środowisku naturalnym. Dwa lata temu status tego gatunku w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych został podniesiony z „najmniejszej troski” (Least Concern) do „narażonego na wyginięcie” (Vulnerable). Coraz częściej mówi się więc o konieczności ich ochrony i podjęcia zdecydowanych działań

W przypadku górskich i leśnych reniferów zmiany krajobrazu spowodowane rozwojem leśnictwa i przemysłu, zwłaszcza dróg i profili sejsmicznych, prowadzą do zmian w roślinności i podatności reniferów na drapieżnictwo. Jednak pomimo znajomości związku między zmianami krajobrazu a drapieżnictwem, zarządzanie nie jest jeszcze skuteczne, ponieważ spadki liczebności u borealnego podgatunku renifera nadal trwają. Zmiany krajobrazu, zwłaszcza w infrastrukturze transportowej, zakładach energetycznych i ośrodkach turystycznych, często stanowią bariery dla migracji i są odpowiedzialne za fragmentację populacji reniferów w Norwegii. Niektóre zmiany krajobrazu, w tym górnictwo, które budzą duże obawy, obejmują pył i skumulowane skutki negatywne dla zwierząt. W przypadku Stada Środkowej Arktyki na Alasce, zachodnia część terenów wycielenia została intensywnie zagospodarowana jako pola naftowe z sieciami dróg, rurociągów i innych instalacji związanych z odwiertami. Rozwój ten wpłynął na masę ciała i przeżywalność cieląt: początkowo stado wzrosło częściowo w wyniku założenia kompromisu między kosztami rozwoju w ramach lepiej regulowanych polowań.

Nieuregulowane polowania i współzawodnictwo z udomowionymi reniferami są udokumentowanymi zagrożeniami dla reniferów kontynentalnej tundry. Jednak mechanizmy leżące u podstaw powszechnych spadków nie są w pełni poznane, zwłaszcza rola drapieżnictwa, odżywiania, chorób i interakcji pasożytniczych. Na renifery polowano od tysięcy lat, polowania te są częścią życia i kultury północnych rdzennych mieszkańców. Jednak technologia zmieniła rodzaj wysiłku, jaki myśliwi wkładają w polowanie, często niezależnie od obfitości występowania reniferów na danym obszarze, co prowadzi do opóźnień w wykrywaniu skutków niezrównoważonych polowań. Warunki, w których pozyskiwanie zwierząt staje się zagrożeniem, są złożone i chociaż renifer podlega planowemu zarządzaniu, rzeczywistość jest taka, że reakcje kierownictwa są często utrudnione przez nieufność do danych naukowych, nieporozumienia dotyczące przyczyn spadków i opóźnienia w reagowaniu instytucji na wdrażanie działań zarządczych.

Zmiany klimatyczne w Arktyce są gwałtowne, a ich skutki będą złożone, z powodu względnych i bezwzględnych zmian dostępności pokarmu, czasu topnienia śniegu, zamarzania i rozpadu pokrywy lodowej. Szkodliwym efektem, który może zmienić kontekst innych zagrożeń, są zmiany w częstotliwości opadów deszczu na śniegu lub innych zjawisk oblodzenia, zwłaszcza na wyspach arktycznych. Oblodzenie może powodować rozległe zmiany w migracji i śmierć, zwłaszcza cieląt i dorosłych byków. Cieplejszy klimat będzie miał złożony wpływ na pasożyty, ponieważ niektóre z nich są przystosowane do klimatu chłodnego, a ich rozwój może być ograniczony w cieplejszych temperaturach. Wyższe temperatury zmienią rozmieszczenie żywicieli pośrednich i wektorów, takich jak komary. W Finlandii ostatnie cieplejsze lata wzmogły aktywność komarów, prowadząc do rozprzestrzeniania się nicieni Setaria tundra u reniferów fińskich, powodując wiele zgonów.