legwan zielony

  

Iguana iguana



biały pasek

Status wg IUCN Red List

niskie ryzyko wyginięcia
legwan zielony
Znak zapytania - grafika

Czy wiesz, że....

Zaatakowane legwany bronią się z niezwykłą zaciętością i mogą być niebezpieczne dla małych zwierząt, a nawet dla człowieka. Podczas walk używają dużych, silnych pazurów oraz masywnego ogona, którego używają jak bicza. Podrażnione nadymają powietrzem workowaty fałd skóry pod gardzielą, głośno sycząc rzucają się a napastnika, kąsając go dotkliwie
równocześnie silnymi uderzeniami ogona bijąc go jak pejczem. Rany zadane ich ostrymi zębami mogą być dotkliwe i rozległe. 

Jak wygląda legwan zielony?

Legwan zielony to gatunek jaszczurki z rodziny legwanów. Przy osiąganej przez niego długości około 2 m, długość ogona wynosi powyżej 1,2 metra. Legwan zielony jest największym spośród znanych gatunków legwanów. Ma silnie wysklepioną głowę, duże i ostre zęby, a pod żuchwą, na kształt worka zwisa mu obszerny fałd skórny. Tułów, a zwłaszcza ogon jest mocno bocznie spłaszczony. Środkiem grzbietu od głowy do końca ogona przebiega wysoki i głęboko wycinany grzebień skórny. Legwan zielony posiada masywne, dobrze umięśnione tylne kończyny z wyjątkowo długimi palcami. Ubarwienie ciała legwana zielonego jest jaskrawozielone z poprzecznymi, ciemnymi, szerokimi pręgami na tułowiu i ogonie. Wzrok legwana zielonego pozwala mu na postrzeganie kształtów i ruchu z dużej odległości, natomiast słabo widzi w słabym oświetleniu. Z drugiej strony posiadają usprawnienia oczu, które pozwalają legwanom na ostre widzenie barw, a nawet dostrzeganie ultrafioletu.

Gdzie występuje legwan zielony?

W przeciwieństwie do innych przedstawicieli rodziny, legwan zielony zasiedla wilgotne lasy deszczowe i prowadzi typowo nadrzewny tryb życia, schodząc na ziemię tylko w celu złożenia jaj. Ponadto spotykany jest w lasach suchych i galeriowych, na sawannach z małą ilością drzew, a nawet na wyspach porośniętych wyłącznie krzaczastą roślinnością. 

Legwan zielony spotykany jest na terenach od północnego Meksyku na południe przez Amerykę Środkową i północno-wschodnią część Ameryki Południowej do Paragwaju i południowo-wschodniej Brazylii. Występuje również naturalnie, bądź został introdukowany, na wielu przyległych wyspach oraz w Stanach Zjednoczonych na Florydzie. Podejrzewa się, że legwany zielone zostały również wprowadzone na wyspy Saint Lucia, Curaçao i Saba, gdzie stanowią zagrożenie dla rodzimych populacji, z powodu możliwości hybrydyzacji. Jest to gatunek pospolity w większości swojego rodzimego zasięgu, występuje do wysokości 1000 metrów n.p.m. Zagęszczenie populacji legwana zielonego waha się od kilku do kilkuset osobników na hektar i zależy od dostępności pokarmu oraz presji ze strony drapieżników i człowieka. 

Legwany zielone zostały introdukowane (sztucznie wprowadzone na tereny, gdzie wcześniej nie występowały w środowisku naturalnym) do ponad 20 krajów na świecie. Inwazja tego gatunku legwana, spowodowana gwałtownym wzrostem liczebności populacji spowodowała olbrzymie straty w rolnictwie, infrastrukturze, turystyce, bezpieczeństwa żywnościowego i bioróżnorodności. Hybrydyzacja z legwanem zielonym stała się głównym zagrożeniem dla przetrwania takich gatunków legwanów jak legwan szlachetny (Iguana delicatissima), została także udokumentowana w przypadku legwanów z rodzaju Cyclura. Do tej pory żaden kraj nie był w stanie wytępić tego gatunku po ustaleniu się populacji lęgowej.

0 m

długość ogona

do 0 m

długość całkowita

0

ilość krajów do których legwany zostały introdukowane

2

średnia wielkość lęgów

Jak zachowuje się legwan zielony?

Legwan zielony prowadzi głównie nadrzewny tryb życia. Jaszczurka ta porusza się z niezwykłą sprawnością i szybkością, skacząc z gałęzi na gałąź lub wspinając się na wierzchołki najwyższych drzew.  Wygrzewając się na słońcu, jaszczurki te leżą wyciągnięte nieruchomo na gałęziach drzew, doskonale wtapiając się w otoczenie dzięki ochronnemu, zielonemu ubarwieniu. Są wówczas trudne do zauważenia przez drapieżnika lub kłusownika. Drugim środowiskiem życia legwanów zielonych jest woda, w której są w stanie długo pływać i nurkować przy pomocy długiego, spłaszczonego ogona. 

W związku z przystosowaniem do nadrzewno-wodnego trybu życia jaszczurki te preferują w lasach miejsca, w których drzewa rosną nad brzegami rzek. W momencie zagrożenia legwany zielone skaczą natychmiast z gałęzi wprost do wody i chronią się w jej nurtach. 

 

Samce legwanów zielonych podczas walk godowych próbują odstraszyć rywali prezentując okazały grzebień na grzbiecie oraz napinając przy pomocy specjalnego organu fałd skórny na podgardlu. Osobniki młode i samice nie posiadają takich ozdób. 

Samice legwanów zielonych schodzą na ziemię wyłącznie w celu złożenia jaj. Liczebność tych jaszczurek uzależniona jest w dużym stopniu od dostępności miejsc lęgowych. Samica wykopuje w odpowiednim podłożu obszerny dół, w którym składa kilkadziesiąt dużych jaj a następnie przysypuje je z wierzchu.
W miejscach szczególnie dogodnych do lęgów powstają kolonie lęgowe, gdzie przyszłe matki zaciekle walczą ze sobą o zapewnienie potomstwu najlepszego miejsca do wylęgu i możliwie bezpiecznego startu w rozpoczęte życie. Samice legwana zielonego nie opiekują się potomstwem po wylęgu, a młode legwany są samodzielne od chwili opuszczenia wnętrza jaja. 

Na obszarach, na których zostało to udokumentowane, fenologia cyklu rozrodczego legwana zielonego jest ściśle skorelowana z porą deszczową i suchą. Samce zakładają terytoria rozrodcze na początku pory suchej, a samice składają jaja w krótkim okresie w połowie tego sezonu, tak że młode zaczynają się wylęgać krótko przed nastaniem pory deszczowej, kiedy pojawiają się obficie nowe liście, które są źródłem łatwostrawnego pokarmu dla nowo wyklutych legwanów. 

Rozmiary lęgów zależą bezpośrednio od wielkości ciała samic, wahając się od 9 do 71 jaj a w większości badanych populacji średnia wielkość lęgów wynosi blisko 35 jaj. Dokumentowany jest jedno zniesienie rocznie na samicę, ale niektórzy badacze spekulują, że na obszarach równikowych, czyli takich w których w ciągu roku są dwie pory suche, występują dwa sezony rozrodcze rocznie. Wskaźniki przeżycia legwanów zielonych wydają się niskie zarówno w przypadku młodych, jak i dorosłych osobników. Jedno z badań wykazało, że do 60% wszystkich samic lęgowych umiera każdego roku (Bock et al. 1985), a inne szacują, że przeżywalność młodych wynosi 65,2% w ciągu pierwszych trzech tygodni.

Zagrożeniem młodych legwanów zielonych są krokodyle, kajmany, drapieżne ryby i inne większe jaszczurki np. z rodziny bazyliszków, węże, ptaki drapieżne I ssaki. Dorosłe legwany zielone są narażone na ataki ze strony węży, sów i innych ptaków drapieżnych oraz wielu gatunków ssaków a także mogą paść ofiara krokodyli czy kajmanów, kiedy pływają przemieszczając się w miejsca kolonii lęgowej lub kiedy zajęte są wykopywaniem nory lęgowej. 

Czym żywi się legwan zielony

Legwany zielone są także jednymi z nielicznych jaszczurek roślinożernych. Żywią się głównie liśćmi oraz kwiatami i owocami, zjadają jednak także rozmaite bezkręgowce, zwłaszcza owady, jednakże uważa się, że uzupełnianie diety roślinnej białkiem zwierzęcym ma na celu dostarczenie flory bakteryjnej potrzebnej do trawienia materii roślinnej. Termoregulacja u osobników młodych i dorosłych legwana tego gatunku jest także ściśle związana z procesami trawiennymi. 

Przy prawie całkowitej diecie roślinnej występuje problem osmoregulacji. Pokarm roślinny zawiera dużo potasu a jaszczurki te, niezdolne do produkcji płynnego moczu o stężeniu większym, niż płyny ustrojowe, rozwinęły boczny gruczoł nosowy uzupełniający wydalanie soli w nerkach w postaci chlorków sodu i potasu. 

Zagrożenia i ochrona legwana zielonego

Legwan zielony wg IUCN został skwalifikowany jako gatunek o niskim ryzyku wyginięcia, do czego przyczyniły się takie czynniki, jak: szeroka dystrybucja gatunku, wielkość populacji i ekspansja tego gatunku.  Populacje tego gatunku znajduje się w kilkunastu obszarach chronionych w wielu krajach.

Jednym z zagrożeń gatunku na niektórych terenach występowania są trwające od czasów przed kolonialnych polowania dla mięsa. Mięso i jaja legwanów zielonych są źródłem białka dla wielu społeczności, a także uważane są za afrodyzjak i lekarstwo. Powszechne jest także zabijanie legwanów dla ich skór. Gatunek jest bardziej narażony na odłów podczas pory godowej, kiedy samce bardziej rzucają się w oczy z powodu swojego ubarwienia i postury, natomiast samice są narażone podczas budowania nor lęgowych i składania jaj. Dodatkowo w tym czasie przypada okres Wielkiego Postu, podczas którego zwiększa się popyt na mięso legwanów, dozwolone do spożywania w tym okresie. 

Młode legwany zielone są powszechne na międzynarodowym rynku egzotycznych pupili, chociaż większość tych osobników pochodzi z hodowli, jest prawdopodobne, że firmy te uzupełniają swoje zasoby osobnikami pozyskiwanymi z naturalnego środowiska. Szacuje się, że legalny międzynarodowy handel młodymi legwanami w latach 2001 i 2008 wynosił około 4,5 miliona osobników. Skala nielegalnego handlu legwanami zielonymi jest trudna do udokumentowania.

Innym zagrożeniem dla gatunku legwana zielonego, w całym jego zasięgu, jest utrata siedlisk. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest przekształcanie obszarów leśnych w grunty pod wypas zwierząt.  Leśne siedliska legwanów zielonych są tracone w całym ich rodzimym zasięgu w wyniku zagospodarowania i przekształcania gruntów pod wypas. Chociaż legwany zielone mogą zamieszkiwać obszary zagrożone, redukcja powierzchni lasów do wąskich pasów powoduje znaczne zmniejszenie liczebności populacji i sprawia, że jaszczurki są bardzo podatne na kłusownictwo i drapieżnictwo. Rolnicy i myśliwi w całej Ameryce Środkowej donoszą o gwałtownych, lokalnych spadkach liczebności legwanów zielonych w ciągu ostatnich kilku dekad.

Wśród lokalnej ludność na całym obszarze występowania legwanów zielonych powszechny jest proceder dokarmiania dzikich osobników, aby przyciągnąć turystów. Niektórzy trzymają w tym celu nawet małe kolonie legwanów w niewoli.

Legwan zielony jest ujęty w załaczniku II Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) i występuje w kilkunastu obszarach chronionych. 

Jak ZOO Wrocław pomaga legwanom zielonym?

Legwany zielone rozmnażają się także w ogrodach zoologicznych. Znane są przychówki tych gadów w ogrodach zoologicznych w Antwerpii i w Melbourne.  W ZOO Wrocław legwany zielone można oglądać na dużej,  nowoczesnej ekspozycji, w skład której wchodzą gałęzie drzew i zbiornik wodny, zlokalizowanej na parterze budynku Terrarium.

W 2012 roku w ZOO Wrocław znalazł schronienie porzucony legwan zielony. Jego opiekunowie wybrali się na urlop, a zwierzęta znalazła policja wypuszczone na terenie miasta. Pamiętajmy, że zwierzęta nie są rzeczami, czy przedmiotami, które przy byle okazji można po prostu wyrzucić. Dlatego bardzo rozważnie przyjmujmy pod opiekę zwierzęta, zwłaszcza egzotyczne, dla  których właśnie nasza chęć posiadania może okazać się jedną z przyczyn ginięcia gatunku, a nieumiejętność zapewnienia odpowiedniej opieki czy po prostu nieodpowiedzialność może przyczynić się do skrócenia ich życia. 

przyłącz się do nas

Pomóż nam chronić ginące gatunki. Fundacja ZOO Wrocław DODO realizuje ponad 30 projektów ochroniarskich na świecie.

Przekaż swój 1,5%

KRS 0000623492

Pantera śnieżna