kapucynka żółtobrzucha
Sapajus xanthosternos
Status wg IUCN Red List
www.iucnredlist.org
Czy wiesz, że....
kapucynka żółtobrzucha posiada czepny ogon, który występuje wyłącznie u niektórych gatunków małp z Nowego Świata.
Jak wygląda kapucynka żółtobrzucha?
Kapucynki tego gatunku mający charakterystyczną żółtą do złotoczerwonej klatkę piersiową, brzuch i ramiona. Jej twarz jest jasnobrązowa, a kaptur, od której wzięła się nazwa „kapucynka”, jest ciemnobrązowa/czarna lub jasnobrązowa. Kampucynka ta posiada pasmo krótkich włosów w górnej części twarzy o cętkowanej kolorystyce kontrastuje z ciemniejszymi okolicami. Kończyny i ogon są również ciemno ubarwione.
Samce kapucynek mają około 40 cm wzrostu i ważą średnio 4 kg. Samice mają 37 cm wzrostu a ich masa wynosi ok. 2,5 kg. Ich chwytne ogony są mniej więcej tej samej długości co ich ciała i są pomocne przy huśtaniu się i wspinaniu po drzewach. Kapucynki mają przeciwstawne duże palce u nóg i długie palce, które pomagają we wspinaczce.
Gdzie występuje kapucynka żółtobrzucha?
Kapucynka żółtobrzucha występuje w Mata Atlantica (z por. las atlantycki) w południowo-wschodniej części stanu Bahia w Brazylii, prawdopodobnie z powodu dużego stopnia ingerencji człowieka. W przeszłości prawdopodobnie zamieszkiwała cały obszar na wschód od Rio São Francisco i na północ od niego.
masa samca
masa samicy
wzrost samca
wzrost samicy
Jak zachowuje się kapucynka żółtobrzucha?
Kapucynka prowadzi głównie nadrzewny tryb życia.
Kapucynki żyją w grupach liczących około 3-30 osobników, z hierarchią określającą ich status społeczny. Samiec alfa broni swojego terytorium, jeśli zbliży się do innej grupy. Kapucynki spędzają dużo czasu na pielęgnowaniu siebie nawzajem w ramach socjalizacji, przy czym największą uwagę poświęcają tym, które są najwyżej w hierarchii. Pokrywają się własnym moczem, aby zaznaczyć swoje terytorium. Zapach wówczas podróżuje razem z nimi.
Kapucynki porozumiewają się, wydając krótkie i częste skamlania jak nowonarodzone szczenię. W niebezpieczeństwie emitują dwustopniowy stukot. Wiele odgłosów wydawanych przez kapucynki jest podobnych do odgłosów ptaków. Komunikują się również za pomocą sygnałów chemicznych, aby zaznaczyć granice terytoriów, a także podczas rytuałów godowych.
Kapucynki żółtobrzuche mają ubarwienie, które sprawia, że kamuflują się w swoim środowisku bardzo dobrze, co utrudnia ich wykrycie przez drapieżnika. Kiedy kapucynki przebywają na ziemi lub w pobliżu wody, mogą paść ofiarą drapieżników, takich jak węże, duże ptaki drapieżne, krokodyle lub duże ssaki mięsożerne. Im większa grupa, tym mniejsza szansa, że staną się ofiarą ze względu na większą czujność. Jeśli zostanie zauważony drapieżnik, kapucynka zaalarmuje innych za pomocą sygnału alarmowego. Kapucynki mają wyostrzony zmysł węchu, który pomaga im rozróżniać ślady zapachowe pozostawione przez inne stada kapucynek.
Kapucynki mogą rozmnażać się przez cały rok, ale samice rodzą co dwa lata. Ciąża trwa 150-180 dni i rodzi jedno młode. Noworodki są w 100% zależne od swoich matek przez pierwszy rok życia i uzyskują niezależność po około 6-12 miesiącach. Samice kapucynek osiągają dojrzałość około 4-5 roku życia i rozpoczynają krycie i rodzenie w wieku 7-8 lat. Samce osiągają dojrzałość i są płodne około 6-8 roku życia.
Kapucynki łączą się w pary z więcej niż jednym partnerem. Samiec alfa w grupie zawsze ma pierwszy wybór, która samica będzie jego partnerką. Pozostałe samce z tej grupy są również aktywne seksualnie, ale samiec dominujący ma największy sukces reprodukcyjny. Samiec alfa jest najbardziej pożądany przez samice, ponieważ zapewni największą ochronę swoim młodym. Unikalne rytuały godowe mają na celu przyciągnięcie samicy przez samca. Najpierw samica podnosi brwi i porusza głową w przód i w tył. Dotyka go i ucieka, mamrocząc dźwięki. Samiec nawiązuje z nią kontakt wzrokowy, a także wydaje dźwięki. Pojawia się taniec czyli podskoki i wirowanie w powietrzu. Zaraz po kryciu para kontynuuje taniec przez kilka sekund.
Żywotność kapucynek w naturze wynosi około 15-25 lat. W hodowlach zamkniętych mogą żyć znacznie dłużej, do około 50 lat.
Czym żywi się kapucynka żółtobrzucha?
Kapucynki żółtobrzuche żywią się roślinami i zwierzętami, co czyni je wszystkożernymi. Żywią się głównie roślinami tj. owocami, nasionami, kwiatami, orzechami, liśćmi i łodygami oraz nektarem. Zjadają także owady, ptasie jaja, żaby, małe gady, ptaki, nietoperze lub inne małe ssaki. Kapucyni mieszkające w pobliżu obszarów morskich żywią się ostrygami, krabami lub innymi skorupiakami.
Zagrożenia i ochrona kapucynki żółtobrzuchej
Kapucynki są endemitami brazylijskich lasów deszczowych, które są zagrożone wylesianiem ze względu na rolnictwo i wyrąb. Powoduje to fragmentację lasów zagrażającą ich siedlisku. Grupy kapucynek stają się od siebie oddzielane, co powoduje krzyżowanie się, co skutkuje utratą bioróżnorodności. Kapucynki są zagrożone na wymarcie w powodu polowań.
Jak ZOO Wrocław pomaga kapucynce żółtobrzuchej?
ZOO Wrocław prowadzi hodowlę tego krytycznie zagrożonego wyginięciem gatunku.
