nandu szare
Rhea americana
Status wg IUCN Red List
Czy wiesz, że....
Rozwój zarodkowy piskląt nandu szarego trwa około 38 do 40 dni. de Almeida i in. (2015) badali zmiany morfologiczne podczas rozwoju embrionalnego od 5. do 27 dnia. Podczas rozwoju zarodka powstaje najpierw skóra, serce i naczynia krwionośne. Około 12 dnia zaczynają rozwijać się mieszki pod rozwój piór , a od 14 do 18 dnia powstają pazury i łuski na skórze. Pod koniec inkubacji, po 27 dniach, pisklęta mają długie pióra, pełne pazury i początek dziobów.
Jak wygląda nandu szare?
Nandu szare to duży nielotny ptak z rodziny nandu (Rheidae), zamieszkujący Amerykę Południową. Tak jak emu i strusie należy do ptaków bezgrzebieniowych, czyli nie posiada charakterystycznego dla ptaków latających grzebienia na mostku, który jest miejscem przyczepu mięśni poruszających skrzydłami. Kształt ciała nandu jest owalny z długą wystającą szyją.
Upierzenie nandu jest szarobrunatne, wierzch głowy, kark i grzbiet ptaka jest czarny, a brzuch brudnobiały. Samce są nieco większe od samic. Skrzydła tych ptaków pomagają im utrzymać równowagę podczas nagłej zmiany kierunku biegu. Pomimo niezdolności do latania ptaki te mają stosunkowo duże i potężne skrzydła. Nandu używają skrzydeł jak żagli do przyspieszenia podczas biegu i pomocy w skręcaniu. Prezentując swoje skrzydła mogą także odstraszyć konkurentów lub zachęcić potencjalnych partnerów seksualnych.
Chociaż dorosłe osobniki obu płci mają podobną masę ciała i wzrost, to jednakże w rozwoju młodych zauważa się różnice w tempie wzrostu, samice rozwijają się szybciej niż samce.
Masa ciała dorosłych nandu szarych waha się pomiędzy 26-36 kg (średnio 32) a wzrost wynosi od 1,34 m do 1,7 m (średnio 1,5 m).
Gdzie występuje nandu szare?
Nandu szare to gatunek ptaka występującego w Ameryce Południowej. Nandu szare występuje w 5 podgatunkach i w zależności od podgatunku, spotykany jest w innym regionie
Nandu szare zwykle zamieszkują tereny trawiaste o niskiej roślinności i obszary pampasowe w Ameryce Południowej. Spotykane są również w otwartych lasach i na słonych bagnach.
Ze względu na utratę dzikich siedlisk nandu szare przystosowały się również do terenów wykorzystywanych rolniczo, na których dzika roślinność została zastąpiona roślinami uprawnymi. Nandu szare spędza więcej czasu na pastwiskach ze względu na dostępność pożywienia i dobrą widoczność. Nandu preferują siedliska bliżej zbiorników wodnych, gdyż takie miejsca wybierają do rozmnażania.
Rheas to ptaki gniazdujące na ziemi. Zwykle budują gniazda na obszarach z bogatą roślinnością, aby zapewnić ochronę gniazd, czyli ukryć je przed wzrokiem drapieżnika. U nandu to samce znajdują odpowiednie miejsce i budują gniazdo. Im lepsze umiejscowienie gniazda, tym większy sukces lęgowy samca. Czynniki wpływające na wybór miejsca na gniazdo to odległość od pożywienia oraz wysokość i gęstość roślinności. Samce mają również tendencję do budowania gniazd w niewielkiej odległości od innych, ze względu na poligamiczny charakter gatunku.
masa ciała
wzrost
prędkość
okres inkubacji jaj
Jak zachowuje się nandu szare?
Nandu to ptaki lądowe, chodzące, wykorzystujące swoje długie, mocne nogi do pokonywania większych odległości. Rheas zrywa się do biegu tylko w sytuacjach, kiedy chce zaimponować potencjalnemu partnerowi lub gdy jest zagrożony. Nandu biegną zygzakiem, używając skrzydeł i szyi do kierowania ciałem. Poza sezonem lęgowym nandu żerują w ciągu doby, pojedynczo lub w grupach. Podczas żerowania nandu pozostają czujne. Zauważono związek między czujnością nandu a wielkością grupy. Ta czujność maleje, gdy grupa staje się większa, a samotny nandu spędza więcej czasu na obserwacji otoczenia niż na żerowaniu.
Rheas odżywiają się, chodząc powoli z głową około 50 centymetrów nad ziemią, podnoszą głowę tylko, aby sprawdzić otoczenie i podczas połykania pokarmu. Nandu śpią w nocy, przyjmując charakterystyczną postawę podczas odpoczynku. Ptaki te układają szyję w pętlę w kształcie litery S, a dziób spoczywa na gardle. Często po odpoczynku myją się i kąpią w piasku. Kąpiel w piasku polega na przykucnięciu i zgarnięciu piasku dziobem, a następnie za pomocą szyi ptak zarzuca piasek na skrzydła.
W okresie lęgowym nandu szare tworzą grupy społeczne złożone z pojedynczych samców, aktywnych reprodukcyjnie samic oraz młodych połączonych z dorosłymi nie rozmnażającymi się samcami. Podczas pory godowej samce Rheas wielokrotnie zalecają się do samic, prezentując swoje wdzięki, a także wielokrotnie kopulują. Również w tym sezonie wzrasta czujność ptaków, a skraca się czas, który samce i samice przeznaczają na żerowanie. Wśród nandu wokalizują tylko pisklęta. Dorosłe nandu nie wydają żadnych dźwięków, z wyjątkiem niskiego buczenia, którego samce używają podczas zalotów i w odpowiedzi na piski piskląt.
Nandu rozmnażają się sezonowo, ich okres rozrodczy rozpoczyna się w lipcu, a kończy w styczniu. Okres lęgowy u nandu szarego rozpoczyna się od walki samców, następnie następują zaloty, po których dochodzi do kopulacji. Nandu są poligynandryczne, czyli tworzą związki dwóch lub kilku samców z dwiema lub kilkoma samicami. Samce są jednocześnie poligyniczne, współżyją z wieloma samicami w tym samym czasie. Samice są sekwencyjnie poliandryczne, współżyją z jednym samcem, a następnie przechodzą do drugiego.
Samce nandu szarego walczą o terytoria, a gdy już ustalą swoje terytorium, budują gniazdo, czyli płytkie zagłębienie w ziemi wypełnione i wyłożone liśćmi i trawą. Samce wabią samice do swojego gniazda, rywalizując z innymi samcami, zalecają się do samic i ostatecznie gromadzą wokół siebie od dwóch do 12 samic. Na zaloty samców składają się takie elementy jak przyjmowanie postawy ciała do wokalizacji, wydawanie niskiego, dudniącego dźwięku, a następnie biegu w kierunku samicy. Samce także prezentują swoje wdzięki rozkładając skrzydła , jest to już element gry wstępnej .
Okazjonalnie zdarzają się także zaloty ze strony samic. Samice zbierają się w pobliżu samców, tworząc zamknięty krąg, delikatnie obniżają ciało w stronę partnera, a samiec wybiera dla siebie partnerkę do intymnego spotkania. Podczas kopulacji inne samice pozostają nieruchome, a po jej zakończeniu nandu rozpraszają się i wracają do żerowania. Samce kopulują z samicami raz na dwa do trzech dni.
Samice nandu szarego zaczynają składać jaja około 25 dni po kopulacji, co 48 godzin przez 10 do 12 dni. Samice mogą składać od 20 do 40 jaj w sezonie, a gniazda mogą zawierać do 30 jaj. Waga i wielkość jaj jest zależna od temperatury i wilgotności. Ponieważ masa jaj różni się w zależności od tych czynników, nie odnotowano masy urodzeniowej piskląt, ale wiadomo, że stanowi ona od 60 do 70 procent ich masy jajowej. Gdy samce uznają, że gniazda są pełne, odpędzają samice i zaczynają proces wysiadywania. Gdy to się stanie, stado samic przenosi się w pobliże innego samca. Trwa to przez resztę sezonu, a każda samica składa wiele jaj w sześciu lub więcej gniazdach
Po złożeniu jaj samice odchodzą, a samce pozostają, aby opiekować się potomstwem. Pięć do ośmiu dni po złożeniu jaj samce rozpoczynają inkubację, która trwa do 40 dni, aż do wyklucia się jaj. Przyczyna opóźnienia inkubacji nie jest znana. Po wykluciu samce opiekują się młodymi przez sześć miesięcy. Zdarzają się przypadki samców, które przejmują opiekę nad pisklętami z innego gniazda, które zostało straciły opiekuna. W gniazdach tych mogą znajdować się pisklęta w różnym wieku, ale samce nadal się nimi opiekują, dopóki nie osiągną niezależności. W okresie reprodukcji samce spędzają około 97% czasu w gnieździe, opiekując się pisklętami i uważnie obserwując okoliczne tereny pod kątem drapieżników. Wraz ze wzrastaniem piskląt czujność opiekunów maleje. Pisklęta są w pełni dorosłe i niezależne w wieku około sześciu miesięcy, w tym czasie opuszczają opiekuna i dołączają do grup dorosłych osobników aż do osiągnięcia dojrzałości płciowej w wieku około dwóch lat, zaczynają się rozmnażać.
Nandu szare nie wykazują zachowań terytorialnych, z wyjątkiem obrony gniazda. Strzegą swojego gniazda i obszaru obejmującego kilka metrów wokół niego, dzięki czemu ich terytorium zajmuje od dwóch do trzech metrów kwadratowych.
Maksymalna długość życia nandu zarówno na wolności jak i w warunkach hodowlanych nie jest znana. Wiadomo, że w hodowli żyją do 13 lat, ale możliwe jest, że żyją znacznie dłużej.
Zjadanie jaj przez drapieżniki jest główną przyczyną niepowodzeń rozrodczych. Jeśli jaja nie są stale pilnowane, żerują na nie gatunki takie jak wielkie pancerniki włochate (Chaetophractus villosus) i lisy pampasowe (Dusicyon gymnocercus). Zagrożenie dla dorosłych nandu stanowią takie drapieżniki jak pumy (Puma concolor), koty pampasowe (Leopardus colocolo) i ludzie. Ten ostatni drapieżnik jest głównym zagrożeniem dla tych ptaków.
Nandu szare stale zachowują czujność. Aby odstraszyć drapieżnika nandu stosują taktykę biegu zygzakiem, pomagając sobie podczas skrętów skrzydłami.
Czym żywi się nandu szare ?
Nandu szare to ptaki wszystkożerne. Żywią się głównie dzikimi i uprawnymi roślinami. Trawa, rośliny strączkowe i zboża uprawne stanowią 99% ich diety. Nandu zjada również małe kręgowce, takie jak małe ptaki, ryby i węże, a także czasami owady. Te zwierzęta stanowią pozostały jeden procent ich diety. Nandu są również koprofagami i czasami zjadają świeże odchody innych nandu. Ptaki te również połykają małe kamienie, aby pomóc żołądkowi w rozdrabnianiu pokarmu. Dieta nandu zależy od dostępności pokarmu i związana jest z porami roku. Wiosną, kiedy dostępność roślinności jest wysoka, ptaki te odżywiają się głównie roślinami strączkowymi. Zimą, gdy dostępność roślinności się zmniejsza, zjadają trawy, pszenicę i wszelkiego rodzaju rośliny kwitnące.
Zagrożenia i ochrona nandu szarego
Gatunek ten kwalifikuje się jako bliski zagrożenia, ponieważ uważa się, że jego populacja zmniejszyła się w tempie zbliżonym do progu klasyfikującego go jako gatunek wrażliwy. Spadek liczebności populacji został spowodowany głównie przez polowania dla mięsa i eksportu skór. W 1980 roku sprzedano ponad 50 000 skór tych ptaków, pochodzących głównie z obszaru Paragwaju, do odbiorców w Stanach Zjednoczonych i w Japonii. W ostatnich latach zrealizowane na szeroka skalę przekształcenie obszarów trawiastych centralnej Ameryki Południowej w obszary rolnicze i na zagrody i pastwiska do hodowli bydła w znaczącym stopniu zmniejszyło dostępność naturalnych środowisk nandu szarego, szczególnie na pampie i płaskowyżach cerrado.
Nandu szare jest ujęty w załączniku II Konwencji Waszyngtońskiej CITES, który nie klasyfikuje go jeszcze jako gatunek zagrożony wyginięciem, ale w którego przypadku handel musi być kontrolowany. Proponowane działania ochroniarskie dla tego gatunku to monitorowanie nielegalnego krajowego i międzynarodowego handlu, efektywne nasilenie restrykcji wobec kłusownictwa i nielegalnego handlu, ochrona siedlisk naturalnych tego gatunku.
Jak ZOO Wrocław pomaga nandu szaremu?
Oprócz prywatnych hodowli tego gatunku dla jaj i piór nandu szare są eksponowane w ogrodach zoologicznych, także w ZOO we Wrocławiu. Można je oglądać na wybiegu z innymi mieszkańcami Ameryki Południowej: gwanako. Oprócz nandu szarego w naszym ZOO hodujemy także drugi gatunek z rodziny: nandu Darwina.
