Konferencje EAZA odbywają się pod hasłem „Ex Situ Conservation”, co oznacza, że jest to zjazd roboczy podsumowujący działalność hodowli zachowawczych wszystkich ogrodów będących członkiem stowarzyszenia za dany rok. Wkład ogrodów zoologicznych w ochronę zwierząt jest coraz bardziej doceniany przez światowe organizacje, w tym IUCN (Światową Organizację Ochrony Przyrody). Gościem tegorocznej konferencji był Luc Bas, Dyrektor biura regionalnego na Europę IUCN.
W tym roku konferencja odbyła się w dniach 17-21 września w Walencji (Hiszpania) i wzięło w niej udział ponad 880 osób, reprezentujących 357 instytucji z 61 krajów. Wrocławskie zoo reprezentowało pięć osób, w tym zajmujące się koordynacją hodowli w Europie zagrożonych gatunków zwierząt – fenka, świni wisajskiej i orlenia cętkowanego.
Głównym celem konferencji są spotkania niemal 50 TAGów (Taxon Advisory Groups), czyli grup doradczych do spraw hodowli poszczególnych taksonów np. gibonów, słoni, dzikich świń i pekari, antylop, żyraf, papug i wielu innych. Członkowie tych grup to pracownicy ogrodów zoologicznych, którzy prowadzą Europejskie Programy Hodowli Zagrożonych Gatunków (EEP) lub Europejskie Ksiąg Rodowodowe (ESB – European Studbook). Wśród nich są biolodzy, zootechnicy i lekarze weterynarii. Na tych spotkaniach podsumowuje się ostatni rok działalności grupy np. kondycję populacji, stan osobniczy (narodziny i zgony), transfery między ogrodami zoologicznymi, najnowsze osiągnięcia naukowe jak również informacje związane z ochroną gatunku w środowisku naturalnym. Planuje się również działania na kolejny rok.
Dla wrocławskiego zoo była to wyjątkowa konferencja, na której miało miejsce kilka ważnych wydarzeń. Po pierwsze prezes zoo – Radosław Ratajszczak, na spotkaniu Saola Working Group, prezentował najświeższe informacje związane z powstającą stacją badawczo-ochroniarską w Wietnamie. Na jej terenie mają zamieszkać przedstawiciele gatunku, który odkryto w 1992 r., a którego widział jeden (sic!) człowiek „zachodu”. Chodzi o ok. 60 kg kopytnego ssaka – saolę. Szacuje się, że jest to gatunek na skraju wymarcia, a biorąc pod uwagę tempo „znikania” fauny i flory w Laosie i Wietnamie, odłowienie z natury i hodowla zachowawcza, to ostatnia szansa na przetrwanie tego gatunku. W prace zaangażowane są nie tylko ogrody zoologiczny, ale także IUCN (Światową Organizację Ochrony Przyrody), CEPF (Critical Ecosystem Partnership Fund), GWC (Global Wildlife Conservation) czy przedstawiciele WWF.
Po drugie, Anna Mękarska – specjalista ds. ochrony gatunkowej zwierząt w zoo, została zaproszono do nowo powstałej grupy roboczej EAZA Wildlife Trade Working Group. Będzie miała ona za zadanie działać na rzecz zmniejszenia nielegalnego handlu zwierzętami i ich częściami. Cel ten ma realizować we współpracy z CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora), narodowymi ministerstwami ochrony przyrody, czy służbami celnymi jako wsparcie merytoryczne.
Po trzecie, podczas konferencji doszło do spotkania z Minh Mguyen, młodą wietnamską badaczką zagrożonych mundżaków wielkich (Muntiacus vuquangensis), której projekt wspierają wrocławianie.
Dodatkowo tym, na co w tym roku szczególnie warto było zwrócić uwagę podczas konferencji, to podsumowanie działalności EAZA Biobank oraz kampanii Silent Forest (Milczące Lasy).
EAZA to dobrowolne stowarzyszenie, jednak aby do niego przystąpić należy spełniać szereg warunków dotyczących dobrostanu zwierząt, ochrony gatunkowej i edukacji. W związku z przyspieszającym procesem zmian klimatycznych i wymierania gatunków EAZA coraz częściej podejmuje inicjatywy na rzecz ochrony gatunkowej zwierząt. To już nie tylko programy hodowli zachowawczej, projekty badawczo-ochroniarskie w miejscu występowania poszczególnych gatunków czy kampanie edukacyjne. Najnowsza inicjatywa to stworzenie banku genów populacji zagrożonych gatunków zwierząt żyjących w europejskich i bliskowschodnich ogrodach zoologicznych zrzeszonych w EAZA. Czemu ma służyć taki bank?
– Celem EAZA Biobank jest powstanie zasobu, który będzie wsparciem dla zarządzania populacją w ogrodach zoologicznych, wesprze badania nad ochroną gatunkową zwierząt w naturze, a także będzie niezwykle cennym źródłem dla naukowców, bo próbki z bazy mają być dla nich dostępne. W praktyce oznacza to wejście na jeszcze wyższy poziom poznania poszczególnych gatunków i ich ochrony. – mówi Anna Mękarska z ZOO Wrocław.
Baza EAZA Biobank to obecnie cztery centra zlokalizowane w ogrodach zoologicznych w Antwerpii, Edynburgu, Berlinie oraz Kopenhadze, z których każdy ma odpowiednie zaplecze i personel zapewniający przechowywanie, selekcjonowanie i rejestrowanie próbek w optymalnym i długim okresie przechowywania.
Drugą, bardzo dobrą informacją, jest podsumowanie dwuletniej kampanii edukacyjnej Silent Forest (Milczące Lasy), która właśnie się zakończyła, a którą realizowało również wrocławskie zoo. Otóż, dzięki działaniom ogrodów z całej Europy, udało się zebrać łącznie 530 tys. Euro na ochronę ptaków śpiewających Azji. Przypomnijmy, że zoo we Wrocławiu przygotowało, w ramach kampanii, m.in. koncert charytatywny, w którym wzięli udział wrocławscy artyści. Poza tym można było zakupić na terenie zoo gadżety kampanijne, jak maskotki ptaków, torbę, kubek czy monetę pamiątkową. Dla dzieci i młodzieży przygotowano konkursy wiedzy, plastyczne i muzyczne, by edukować oraz zachęcać do proekologicznych zachowań konsumenckich.
