hipopotam nilowy

 Hippopotamus amphibius

biały pasek

Status wg IUCN Red List

narażony na wyginięcie
hipopotam nilowy
Znak zapytania - grafika

Czy wiesz, że....

Hipopotam nilowy większość czasu spędza w wodzie, do czego jest znakomicie przystosowany: nozdrza hipopotama nilowego mają zdolność zamykania się, a pod wodą wytrzymuje ponad 10 minut. Oczy, uszy i otwory nosowe umieszczone są wysoko na szczycie czaszki, na tej samej wysokości. Dlatego, kiedy hipopotam nilowy przebywa w wodzie, unosząc się na jej powierzchni w czym pomaga mu gruba podskórna warstwa tłuszczu (hipopotamy nilowe nie potrafią pływać !)  jego narządy zmysłów (oczy, uszy i nos) są nad powierzchnią wody. Gruczoły potowe hipopotama wydzielają ciecz o czerwonym zabarwieniu, która chroni skórę zwierzęcia przed słońcem i działaniem wody, ma także działanie bakteriobójcze.

Jak wygląda hipopotam nilowy?

Jeden z dwóch gatunków należących do rodziny, jedyny gatunek prowadzący typowo ziemnowodny tryb życia. Hipopotam nilowy posiada charakterystyczny beczkowaty tułów, krótkie nogi i dużą głowę. Inne cechy wyróżniające hipopotama nilowego to długie kły oraz palce połączone błoną pławną. Hipopotam nilowy należy do największych zwierząt kontynentu afrykańskiego. Pod względem wielkości dorównuje nosorożcom białym, większe od niego są jedynie słonie.

Masa ciała hipopotama nilowego waha się pomiędzy 1300 kg a 3200 kg, hipopotam nilowy osiąga od 209 do 505 cm długości, włączając w to 35 cm ogon. Samiec hipopotama nilowego waży nawet 3200 kg, samica dużo mniej (1400 kg). Wysokość w kłębie hipopotama nilowego wynosi od 150 do 165 cm. Ubarwienie skóry hipopotama nilowego to fioletowo- szary do jasno szary, brązowo-szary wokół oczu i uszu. Ciało hipopotama nilowego pokrywają rzadkie ciemne włosy, z wyjątkiem  gęstego włosia na głowie i ogonie. 

Skóra jest gruba i brunatna, osiąga na grzbiecie grubość około 40 mm, ale zewnętrzne warstwy naskórka są niezwykle cienkie, przez co hipopotamy nilowe są podatne na zranienia podczas walk. Skóra hipopotama nilowego jest pofałdowana na karku i u nasady kończyn. 

Gdzie występuje hipopotam nilowy ?

W pliocenie hipopotamy występowały także poza kontynentem afrykańskim, – w Europie i w Azji- obecnie żyją tylko w Afryce.Hipopotamy nilowe zamieszkiwały niegdyś licznie rzeki większej części kontynentu afrykańskiego, od Delty Nilu aż do Przylądka Dobrej Nadziei. W okresie kolonizacji Afryki masowo polowano na hipopotamy, których mięso pokrywało zapotrzebowanie na pokarm dla czarnych robotników, w wielu okolicach strzelano do leżących na brzegach rzek hipopotamów tylko dla rozrywki! Te barbarzyńskie praktyki  znacznie zmniejszyły ich liczebność. W czasach historycznych zostały całkowicie wyniszczone w całej północnej części swojego zasięgu, w Egipcie ostatni hipopotam zginął około 1816 roku. 

Dane podają, że w swoim zasięgu występowania liczebność  hipopotamów nilowych waha się miedzy 115 000 a 130 000 osobników. Mimo ,że  hipopotamy nilowe spotykane są w wielu krajach Zachodniej Afryki, wielkość populacji jest dużo mniejsza, z powodu mniejszej dostępności siedlisk , czy większego zagęszczenia populacji człowieka. 

W Zachodniej Afryce hipopotam nilowy  nie występuje w lasach deszczowych z wyjątkiem większych rzek. Powszechnie występuje natomiast na obszarach estuarium oraz w dolnym biegu rzek. Badania sugerują, ze populacja hipopotamów nilowych w tym regionie jest zagrożona w dużym stopniu z powodu fragmentacji siedlisk I dużej częstotliwości konfliktów pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem. Populacja hipopotamów w tym regionie liczy około 7500 osobników rozproszonych  w ponad 19 krajach. W regionie Afryki Zachodniej hipopotamy nilowe  najliczniej występują w Kamerunie (1500-2000 osobników) i w Burkino Faso również 1500-2000 osobników.

W czasach historycznych we Wschodniej  Afryce występowała największa populacja hipopotamów nilowych, i mimo spadku liczebności w kilku krajach tego regionu,  liczebność populacji hipopotamów nilowych w całej Wschodniej Afryce wynosi około 50 000. Największa populacja hipopotama nilowego w tym regionie występuje w Tanzanii. 

do 0 kg

masa ciała

do 0 cm

długość całkowita

do 0 cm

wysokość w kłębie

do 2 cm

grubość skóry

Jak zachowuje się hipopotam nilowy?

Nazwę łacińską hipopotama nilowegoHippopotamus amphibius tłumaczymy jako koń rzeczny, co sugeruje wodno-lądowy tryb życia tego zwierzęcia, które spędza dzień w wodzie a w nocy opuszcza środowisko wodne i wyrusza na żerowanie na lądzie.  Hipopotam nilowy wykorzystuje wodę jako miejsce  schronienia przez niebezpieczeństwem i palącym słońcem i zazwyczaj nie zjada roślinności wodnej, raczej żywiąc się trawą, która rośnie w różnych odległościach od źródła wody. Hipopotamy przebywają w różnorodnych siedliskach wodnych, rzekach, jeziorach i terenach podmokłych. Dla hipopotama nilowego środowisko wodne jest niezbędne, szczególnie podczas pory suchej. Skóra tego ssaka  musi pozostać stale wilgotna, gdyż pęka wystawiona przez dłuższy czas na działanie powietrza.

Hipopotamy wydzielają czerwony płyn z gruczołów podskórnych, który, jak się uważa, działa zarówno jako filtr przeciwsłoneczny, jak i antybiotyk. 

Hipopotamy nilowe to zwierzęta społeczne, socjalne, żyjące w grupie w której samiec ma kontakty seksualne z wieloma samicami. Odpoczywające w zbiorniku wodnym podczas dnia, zgromadzenia hipopotamów nilowych,  mogą liczyć od dziesiątek nawet  do setek osobników. Grupy te złożone są z samca i samic opiekujących się potomstwem, system socjalny oparty jest na terytorializmie związanym z rozmnażaniem się. Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku 7-9 lat, samce 9-11. Samice hipopotama nilowego zwykle rodzą jedno młode co dwa lata, a karmienie młodych mlekiem trwa 18 miesięcy lub nawet dłużej. W warunkach hodowlanych aktywność  seksualna i dojrzałość  płciowa występuje u jeszcze młodszych osobników. Samce monopolizują linie brzegową jeziora czy rzeki na obszarze swojego terytorium, tolerując samców- kawalerów  na swoim terytorium, pod warunkiem, że ci drudzy okazują im uległość. 

Walki o posiadanie terytorium mogą być zaciekłe, a zwierzęta mogą wyrządzać sobie nawzajem znaczne szkody, ale drobne konflikty są zwykle rozstrzygane poprzez grożenie, które objawia się najczęściej poprzez „ziewanie”.  Samce terytorialne zwykle nie walczą ze sobą, a ciężkie walki mają zwykle miejsce tylko wtedy, gdy kawaler wyzywa terytorialnego samca o przejecie kontroli nad jego terytorium. Podczas nocnego żerowania samce nie zachowują się agresyjnie wobec siebie. 

Samce hipopotamów nilowych, a rzadziej samice, rozpryskują swoje odchody machając energicznie ogonem, podczas defekacji zarówno w wodzie jak i na ladzie. W ten sposób raczej sygnalizują swoją obecność niż przejawiają zachowania terytorialne.  Stosy odchodów mogą oznaczać granice terytorium hipopotamów i pomagać im orientować się w terenie. Hipopotamy porozumiewają się za pomocą bogatej wokalizacji, w formie złożonych pomruków, które służą do komunikacji. Hipopotamy nilowe wokalizują zarówno na lądzie jak i pod wodą.

Termoregulacja prawdopodobnie determinuje nocny zwyczaj żerowania hipopotamów nilowych. Zwierzęta te zwykle opuszczają zbiorniki wodne po zachodzie słońca i spędzają nocną porę spasając trawę w promieniu kilku kilometrów od swojego wodnego siedliska. 

Odległość, jaką zwierzęta pokonują na pastwiskach, zależy od pory roku i wielkości obszaru, nazywanego czasem „trawnikiem hipopotamów”.  Chociaż hipopotamy nilowe mogą paść się całą noc,
niektóre zwierzęta pozostają w wodzie całą noc, a inne  wracają do zbiorników wodnych po kilku godzinach. 

Hipopotamy nilowe pobierają pokarm skubiąc trawę szerokimi, muskularnymi wargami i przesuwają pokarm w głąb paszczy, aby rozetrzeć go przez zęby trzonowe.  Przednie zęby (siekacze i kły) nie uczestniczą w procesie pobierania i obróbki pokarmu.  Są używane podczas walk. Ilość pobieranego pożywienia  jest relatywnie mała w stosunku do masy ciała zwierzęcia, ale zwyczaj odpoczywania podczas dnia zmniejsza zapotrzebowanie na energię, dlatego pokarm może pozostać w jelitach dłużej niż u innych większych roślinożerców. Żołądek hipopotamów nilowych jest złożoną czterokomorową strukturą z trawieniem charakterystycznym dla przeżuwaczy, chociaż hipopotamy nie są przeżuwaczami i nie przeżuwają pokarmu. Hipopotamy potrzebują stałego dostępu do wody oraz terenu na którym mogłyby żerować w odległości  kilku kilometrów od zbiornika wodnego.

Hipopotamy nilowe przyczyniają się do wzbogacania środowiska  wodnego Afryki, ich odchody są naturalnym użyźniającym nawozem, powodując rozwój glonów, a te z kolei są pokarmem dla ryb, którymi żywią się ptaki i krokodyle. 

Hipopotamy nilowe to ssaki, które preferują wody płytkie, w których mogą chodzić po dnie i w każdej chwili zaczerpnąć świeżego powietrza- nie potrafią bowiem pływać aktywnie. Podczas snu wynurzają się automatycznie co kilka minut, nie wybudzając się. W pierwszych miesiącach życia samica z młodym oddala się od stada, chroniąc je w ten sposób przed potencjalnym agresywnym zachowaniem samca oraz przed krokodylami. W tym czasie także uczy młode bezpiecznego poruszania się w wodzie, pilnując je w zbiorniku wodnym.  W naszym ZOO Rumba uczyła Zumbę przez okres kilku miesięcy, dopóki młoda nie nauczyła się bezpiecznie odbijać od dna zbiornika.

Czym żywi się hipopotam nilowy

Hipopotamy nilowe zjadają głównie trawę i roślinność wodną. Czasem żywią się padliną.

Zagrożenia i ochrona hipopotama nilowego

Hipopotamy nilowe były i nadal są obiektem polowań.  Polowano na te zwierzęta już setki lat przed przybyciem białego człowieka, ale takie prymitywne łowy nie stanowiły zagrożenia dla populacji tych wielkich ssaków.  Niestety przybycie białego człowieka uzbrojonego w broń palną spowodowało drastyczny spadek populacji tego niegdyś szeroko rozpowszechnionego na terytorium Afryki, gatunku dużego roślinożercy. Najbardziej cenne dla kłusowników są zęby hipopotamów nilowych.  Z zębów tych zwierząt wykonuje się biżuterię i rękodzieło, a kiedyś wytwarzane były sztuczne szczęki.

Jak ZOO Wrocław pomaga hipopotamom nilowym

Do 1945 roku we Wrocławskim Ogrodzie Zoologicznym było kilkanaście hipopotamów, które systematycznie się rozmnażały. Ostatnim z hipopotamów urodzonych w tym okresie był  samiec o imieniu Lorbas. Urodził się w 1942 roku, był ewakuowany z Wrocławia a po wojnie powrócił i dalej żył i rozmnażał się w naszym Ogrodzie. W 1960 roku z Belgii przywieziono dla Lorbasa 7 letnią samicę, z którą miał w latach 1960-1973  11 potomstwa.  We Wrocławskim ZOO hipopotamy nilowe przebywają w Afrykarium. W 2021 roku przebywają tam 4 hipopotamy, z linii hodowlanej pochodzącej od Lorbasa. Najstarsza z naszych mieszkańców to samica o imieniu Rumba, matka dwóch córek. Jest największą samicą, waży około 2 ton, Salsa to starsza córka Rumby.  W 2014 roku przyjechał do nas z Czech, z ogrodu zoologicznego w Pradze samiec o imieniu Valecek. Najmłodsza ze stada to samiczka Zumba, która urodziła 21-go maja 2016 r. w naszym ogrodzie zoologicznym. Jak można zauważyć wszystkie samice mają „taneczne” imiona, również babcia najmłodszej Zumby miała na imię Samba.

przyłącz się do nas

Pomóż nam chronić ginące gatunki. Fundacja ZOO Wrocław DODO realizuje ponad 30 projektów ochroniarskich na świecie.

Przekaż swój 1,5%

KRS 0000623492

Pantera śnieżna