Ważnym elementem rozwoju zwierząt w zoo jest trening medyczny, czyli stymulowanie zwierząt do wykonywania ćwiczeń odpowiadających ich aktywności w naturze i pomocnych przy opiece nad nimi. Zwierzęta nauczone pewnych zachowań i wykonywania poleceń opiekunów, dają się badać, oglądać, czy też ważyć. Wprowadzanie treningu medycznego jest ważne zwłaszcza u młodych osobników, bo najłatwiej kształtować nawyki właśnie u nich.
Ćwiczenia wykonywane przez nasze foki, czy kotiki, można oglądać podczas pokazowych karmień. Te inteligentne ssaki potrafią wyjść na brzeg na komendę, czy zrobić obrót w wodzie. Trening jest dla opiekuna okazją do obejrzenia foki czy kotika przy okazji ćwiczeń i upewnienia się, że ze zwierzęciem wszystko w porządku – na przykład, że jego skóra jest w dobrej kondycji.
O wiele trudniej trenuje się takie gatunki, jak… rekiny. Choć nauczenie ryby wykonywania poleceń brzmi jak abstrakcja, nasi opiekunowie zajmują się tym na co dzień. Sprawdzanie stanu zdrowia ryb także jest ważne.
Czytaj także: Ile jedzą zwierzęta w zoo i jak dużo to kosztuje?
Jak nauczyć rybę wykonywania poleceń?
Akwaryści z Afrykarium prowadzą trening medyczny rekinów brodatych, inaczej rekinów lamparcich (Stegostoma fasciatum). Podobnie jak w przypadku fok czy uchatek, odbywa się on wraz z karmieniem, ponieważ jedzenie stymuluje wykonywanie komend i jest nagrodą za wysiłek. Podanie jedzenia nie jest jednak uzależnione od wykonanego treningu. Jeśli zwierzę nie ma ochoty na współpracę, nie jest w żaden sposób karane – może mieć „gorszy dzień”.
Karmienie wraz z treningiem medycznym rekinów brodatych odbywają się w Kanale Mozambickim – wielkim zbiorniku w Afrykarium, mieszczącym 3100 m³ wody. Całość obsługi realizowana jest znad jej lustra. Opiekunowie akwarium przychodzą z pokarmem dla ryb do zaplecza technicznego zlokalizowanego piętro wyżej niż Kanał Mozambicki. Nie wchodzą do zbiornika podczas treningu, to ryby przypływają do nich.
Nauczenie rekina wymaganych zachowań jest nie lada wyzwaniem, nie jest to tak współpracujące zwierzę jak kotik. Do treningu wykorzystywane są nosze wyposażone w plastikowe pływaki (boje), które opiekunowie wsuwają do wody na brzegu Kanału Mozambickiego. Konieczny jest także tak zwany target, inaczej gruszka, czyli zakończony kawałkiem gumy wskaźnik, którego obecność kojarzy się rekinom z porą karmienia.
Gdy rekiny nie chcą przypłynąć, opiekun puka targetem w boję, co je przywołuje. Wpływają one na nosze osobno – samica z lewej strony, a samiec z prawej. Pierwszym poleceniem dla ryby jest dotknięcie końcem pyska gruszki. Rekin powinien się zatrzymać na noszach, choć nasza charakterna samica zaledwie zwalnia. Swoje niezadowolenie potrafi pokazać uderzeniem ogonem w boję. Samiec ma bardziej łagodne usposobienie i zatrzymuje się tam, gdzie trzeba.
Czytaj także: Narodziny kotika we wrocławskim zoo
Trening medyczny konieczny do badania stanu zdrowia
Gdy zwierzę znajduje się na noszach, opiekunowie mają okazję go dotknąć. Samica nie boi się dotyku i obracania się na grzbiet. Możliwość dokładnego obejrzenia zwierzęcia z każdej strony jest ważnym celem treningu medycznego, nie tylko u ryb. Żadne zwierzę nie powinno się dodatkowo stresować, gdy konieczne jest wykonanie badania, czy dokładniejsze przyjrzenie się fragmentowi ciała. Dlatego regularne prowadzenie treningu medycznego jest tak ważne.
Rekiny podobnie jak niektóre ryby szczególnie reagują na dotyk. Stymulując drobne pory sensorów zlokalizowanych na pysku można wprawić je w stan przypominający hipnozę. Dzięki temu łatwiej je obrócić na grzbiet. Docelowo trening umożliwia łatwiejsze wyciąganie rekina z wody na noszach, gdy zachodzi taka potrzeba.
Podczas treningu rekiny brodate dostają jedzenie – 500 gramów dziennie. Uwielbiają kalmary i ośmiornice, przepadają także za bogatymi w tłuszcze śledziami i makrelami. W rybach ukrywane są też suplementy jodu i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Kawałki jedzenia są podawane chwytakiem.
Rekiny brodate mogą żyć do 20 lat. W Kanale Mozambickim mamy dwa dorosłe osobniki: samca i samicę, które są już dojrzałe płciowo, a dodatkowo młodą samicę przebywającą na razie w innym zbiorniku – Basenie Morza Czerwonego.
Młode rekiny posiadają paski, które z czasem rozciągają się i tworzą rzędy kropek (dlatego są to rekiny lamparcie). Samiec osiąga dojrzałość płciową, gdy ma 1,7 m długości, a samica 1,5 m długości. Samca i samicę z Kanału Mozambickiego łatwo od siebie odróżnić, gdyż samica jest bardziej obła. Oba rekiny dużo czasu spędzają leżąc na dnie. Nie są typowymi pływakami.
Rekiny brodate są jajorodne, składają kapsuły, w środku których znajduje się embrion. Po 150 dniach z jaja wykluwa się młode. W naszym zoo rekiny brodate są niemal od początku istnienia Afrykarium, jednak nie mamy sukcesów w rozrodzie tego gatunku. Jaja rekinów brodatych są przysmakiem orleni cętkowanych. Orlenie wyczuwają moment złożenia jaja przez samicę i w mgnieniu oka potrafią zlokalizować, pochwycić i wyssać zawartość kapsuły pozostawionej bez opieki .
Czytaj także: Najciekawsze zwierzęta w Terrarium ZOO Wrocław
